Wysoka – Wysokie Skałki

Wysoka to wyjątkowo atrakcyjny szczyt – głównie widokowo (ale nie tylko!). Na tle innych szczytów Korony Gór Polski wyróżnia ją jedno. Otóż istnieje wiele wariantów zdobycia Wysokiej i każdy jest warty przejścia. Dosłownie każdy.

Z tego powodu opis zacznę od elementów wspólnych dla wszystkich szlaków – od wierzchołka Wysokiej i podejścia na niego z przełęczy Kapralowa Wysoka. Przez tą przełęcz musi bowiem przejść każdy, kto chce zdobyć Wysoką. Wspomnę też, gdzie zdobyć pieczątki.

Następnie przedstawię po kolei szlaki na Wysoką.

Wysoka – opis szczytu

Zacznijmy od tego, co jest najciekawsze dla większości turystów: od widoków.

Wysoka to bowiem fenomenalny punkt widokowy. Tutejsza panorama obejmuje:

• słowacką i polską część Spiszu oraz Magurę Spiską na południu;
• Tatry na południowym zachodzie – najbliższe Tatry Bielskie, następnie Tatry Wysokie i ich strzeliste turnie (w tym Rysy). Najdalej znajdują się łagodne kopuły – to Tatry Zachodnie. Jedną z takich kopuł jest Starorobociański Wierch;
• całe Pieniny (a więc Małe Pieniny, dalsze Pieniny Właściwe i najdalej położone Pieniny Spiskie) na zachodzie. Hen, na horyzoncie dostrzeżesz przy odrobinie szczęścia Babią Górę;
• Gorce na północnym zachodzie (w tym Turbacz), a za nimi Beskid Wyspowy (w tym Mogielica);
• na północy Beskid Sądecki (w tym Radziejowa);
• na wschodzie Beskid Niski.

Wierzchołek Wysokiej jest pokryty skałkami i to z nich będziesz podziwiał widoki. Pamiętaj, że w deszczu lub po oblodzeniu jest tu bardzo ślisko. A wierzchołek opada dwudziestometrowym urwiskiem na słowacką stronę. Na szczęście punkt widokowy ogrodzono barierką. Pomimo tego miejsca jest sporo, więc nawet w sezonie powinno udać ci się nacieszyć oczy.

Wysoka – widok na Pieniny Właściwe

Wysoka – widok na Podhale i Tatry

Wysoka – widok na Pasmo Radziejowej

Wysoka – widok na Magurę Spiską

Wysoka – widok na dolinę Białej Wody

Wysoka – widok na Słowację

Kopuła Wysokiej znajduje się na terenie rezerwatu “Wysokie Skałki”. Chroni on przede wszystkim wspomniane formacje skalne, ale również tutejszą florę i faunę.

Jak wspomniałem, na Wysoką dojdziesz każdym szlakiem, przechodząc przez przełęcz Kapralową Wysoką. Od niej czeka cię co najmniej dobry kwadrans bardzo stromej wspinaczki urozmaiconej metalowymi schodkami.

Schody na Wysoką

Zanim przejdziesz do dalszej części opisu, możesz obejrzeć wszystkie zdjęcia i podpisane panoramy ze szczytu Wysokiej. Kliknij: galeria zdjęć lub podpisane panoramy.

Wysoka – pieczątki

Na szczycie Wysokiej znajduje się skrzyneczka z pieczątką.

Jeśli chodzi o punkty startowe/końcowe szlaków na Wysoką, to pieczątkę zdobędziesz:

• w Szczawnicy, np. w Pienińskim oddziale PPTK;
• na parkingach w Jaworkach lub w tutejszej restauracji;
• w Górskim Ośrodku Szkolno-Wypoczynkowym “Pod Durbaszką”;
• w górnej stacji kolejki linowej na Palenicę nad Szczawnicą oraz w tutejszym barze Groń;
• w Muzeum Pienińskim w Szlachtowej;
• w Bazie Namiotowej pod Wysoką (tylko w sezonie).

Wysoka – szlaki

Szlak na Wysoką przez Wąwóz Homole

Jest to bez dwóch zdań najczęściej odwiedzany przez turystów szlak na Wysoką. Jego główną atrakcją jest skalisty wąwóz Homole. Spora część turystów kończy jednak na nim zwiedzanie (lub na jednej ze znajdujących się wyżej polan: Dubantowskiej i Jameriska). Dalsza część trasy jest już dzięki temu znacznie spokojniejsza. A przy tym to właśnie ona obfituje w przepiękne widoki, których w wąskim wąwozie Homole brak. Warto tu więc wyjść przed tłum 🙂

Wąwóz Homole i Dubantowska Polana

Pierwszy etap zielonego szlaku to malowniczy spacer pełnym pionowych ścian i skalistych turni 800-metrowym wąwozem Homole. Miejsce to jest zaliczane do największych atrakcji Małych Pienin. I nie bez powodu!

Wejście do wąwozu znajduje się we wsi Jaworki. Z centrum wsi cofnij się kilkaset metrów w kierunku Szczawnicy, a wąwóz Homole zauważysz wkrótce po swojej lewej stronie.

Szlak przez wąwóz Homole poprowadzi cię wzdłuż potoku Kamionka. Przekroczysz go kilkukrotnie po metalowych mostkach i kładkach postawionych tu dla wygody turystów. Będziesz wędrował pomiędzy zbliżającymi się z obu stron stromymi zboczami wąwozu.

Wysoko nad tobą będą się wznosić wychodnie skalne: Grzebienie i Prokwitowskie Skały. Najwyższe formacje skalne w wąwozie to Niska i Wysoka Skała (70 i 120 m wysokości).

Potok Kamionka w wąwozie Homole

Wapiennik w wąwozie Homole

Za Wąwozem czeka cię niezbyt długie podejście po schodach lasem aż na niewielką, pozbawioną widoków Dubantowską Polanę. Znajduje się na niej kilka skałek, z których najpopularniejszymi są bez dwóch zdań tzw. Kamienne Księgi. Według legendy zapisano w nich losy ludzkości. Na uwagę zasługuje też Czajakowa Skała znajdująca się na górnej części polany. Na Dubantowskiej Polanie jest również kilka ławek i stołów. Tutaj też spora część turystów kończy tę trasę i wraca do Jaworek. Ty idź oczywiście dalej.

Kamienne Księgi

Dubantowska Polana

Polana Jameriska i krótkie zboczenie z trasy bez znaków

Kawałek za Dubantowską Polaną dojdziesz do kolejnej i jeszcze mniejszej, zwanej Jameriska.

Możesz stąd iść na wprost obok Jemeriskowej Skały, a dojdziesz bez znaków do górnej stacji kolei linowej “Homole”.

Jemeriskowa Skała

Możesz też skręcić w lewo, by dojść do Szałasu Bukowinki. W obu przypadkach dojdziesz na niezwykle urokliwe i widokowe łąki. Jak na dłoni będziesz widział znajdujące się po drugiej stronie Doliny Grajcarki Pasmo Radziejowej. Na lewo widok będzie sięgał Szczawnicy i wznoszących się nad nią szczytów Pienin i Beskidu Sądeckiego.

Czy warto tu zboczyć ze szlaku?

Koszt: kilkanaście minut spaceru w obydwie strony.

Nagroda? Sam zobacz:

Szałas Bukowinki – widok na Pasmo Radziejowej

Szałas Bukowinki – widok ku dolinie Białej Wody

Polana pod Wysoką

Z polany Jameriska możesz też po prostu kontynuować wędrówkę zielonym szlakiem. W tym celu skręć z niej w prawo. Po kilku chwilach wędrówki lasem wyjdziesz na rozległą polanę pod Wysoką. Na jej skraju znajduje się działająca w lecie baza namiotowa Jaworki “Pod Wysoką”.

Baza namiotowa pod Wysoką

Szlak wspina się dość długo i stromo coraz wyżej przez polanę pod Wysoką. Koniecznie spójrz od czasu do czasu za siebie podczas tej wspinaczki. Będą się przed tobą otwierały coraz rozleglejsze widoki. U góry polany panorama będzie obejmować:

• na północy dolinę Grajcarka z dominującym po jej drugiej stronie Pasmem Radziejowej;
• na północnym-zachodzie Szczawnicę z otaczającymi ją szczytami Pienin i Beskidu Sądeckiego. Za Szczawnicą dostrzeżesz (przy dobrej pogodzie) szczyty odległych Gorców;
• na wschodzie widok będzie mniej odległy (ale również ciekawy). Twój wzrok będzie wędrował wzdłuż porośniętego łąkami grzbietu Małych Pienin.

Jawor na polanie pod Wysoką

Polana pod Wysoką

Polana pod Wysoką – widok na grzbiet Małych Pienin

Polana pod Wysoką – widok na Beskid Sądecki

W pewnym momencie dojdziesz do rozległego drzewa zwanego Jaworem Strażaków. To znak, że wkrótce wejdziesz w las i rozpoczniesz bardzo strome podejście aż do dojścia niebieskiego szlaku. Tutaj opuścisz zielone znaki i będziesz kontynuował marsz na wprost za niebieskimi – cały czas mocno pod górę aż na przełęcz Kapralowa Wysoka.

Kliknij, aby przejść do opisu ostatniego podejścia i samego szczytu: wierzchołek Wysokiej.

Polana pod Wysoką – Jawor Strażaków

Szlak przez wąwóz Homole – galeria zdjęć

Szlak przez wąwóz Homole – podpisane panoramy

Szlak na Wysoką przez dolinę Białej Wody

Dość długi, acz niezwykle malowniczy wariant wejścia na Wysoką. Trasa prowadzi cię przez cichą i urokliwą dolinę Białej Wody. Swojska wędrówka wzdłuż szemrzącego potoku Biała Woda będzie urozmaicona licznymi ciekawymi formacjami skalnymi oraz pozostałościami po żyjących tu przed kilkudziesięcioma laty Łemkach.

Dolina Białej Wody

Trasa rozpoczyna się w centrum Jaworek. Możesz ją skrócić o niecałe 2 km, podjeżdżając busem w głąb doliny. Komunikacja dojeżdża mniej więcej do miejsca, w którym szlak czerwony i żółty rozdzielają się.

Dalej żółty szlak poprowadzi cię przez rezerwat przyrody “Biała Woda”. Ten etap trasy to swojski spacer w niezwykle malowniczej dolinie, której rozległe łąki upstrzone są tu i ówdzie ciekawymi formacjami skalnymi.

Idąc tą trasą, będziesz mógł m.in. zobaczyć grupę malowniczych Białowodzkich Skał. Między nimi potok tworzy urokliwy przełom Międzyskały. Największa z turni – zwana Smolegową Skałą – mierzy aż 80 m! Obok niej stoi Czubata Skała. Z kolei na północnym brzegu potoku znajduje się tu bazaltowa wychodnia o wysokości 3,5 m i wysokości 8 m.

Wysoka – widok na dolinę Białej Wody

Szlak prowadzący przez rezerwat “Biała Woda” to również wędrówka przez historię. Koniecznie zwróć uwagę na pozostałości wsi Łemków. Są tu dotknięte zębem czasu kapliczki, przydrożne krzyże, zarośnięte pozostałości sadów i marne resztki fundamentów. Te okolice były najbardziej na zachód wysuniętym miejscem zamieszkania Łemków. Czasy ich świetności w Pieninach minęły w latach 1947-1950. Wtedy to Łemkowie zostali stąd wysiedleni w ramach akcji “Wisła”.

Podczas dalszej wędrówki wzdłuż potoku Biała Woda miniesz również kilka bacówek i gazdówkę z niewielkim bufetem.

Wędrówka grzbietem Małych Pienin

Wkrótce dojdziesz do przełęczy Rozdziela, która leży na granicy między Beskidem Sądeckim a Pieninami. Tutejszy widok jest bardzo piękny i obejmuje:

• dolinę Grajcarka ze wznoszącym się nad nią Pasmem Radziejowej;
• Pieniny;
• Gorce.

Dalej szlak prowadzi już wzdłuż granicy polsko-słowackiej. Najpierw będziesz wspinał się stromo zboczami Wierchliczki, by następnie zdobyć Watrisko. Znajduje się tu spora skała, która jest ciekawym punktem widokowym na cel wyprawy – bliską już Wysoką. Następnie czeka cię kolejne strome podejście – tym razem ku zalesionemu szczytowi Smerekowej.

Miłośnicy widoków ucieszą się z kolejnego etapu trasy – wędrówki przez urokliwe łąki. Po twojej prawej stronie będą się otwierały ładne widoki na Pasmo Radziejowej.

Po dojściu do zielonego szlaku odbijesz od granicy, by wraz z nimi rozpocząć trawers zboczy Wysokiej. Na tym etapie będzie ci towarzyszyć widok na pobliskie doliny i łąki usiane wapiennymi skałkami.

Niebawem zielone znaki skręcą na w prawo, a niebieskie poprowadzą cię bardzo stromo pod górę. Wkrótce ponownie dojdziesz do granicy w miejscu zwanym Kapralowa Wysoka.

Kliknij, aby przejść do opisu ostatniego podejścia i samego szczytu: wierzchołek Wysokiej.

Szlak na Wysoką ze Szczawnicy grzbietem Małych Pienin

Przepiękny szlak, który wyprowadzi cię z zatłoczonej Szczawnicy na znacznie spokojniejszy grzbiet Małych Pienin. Przez większą część trasy będziesz nim wędrował – czasem lasem, ale głównie wśród niezwykle widokowych hal. Tę trasę polecam przede wszystkim na powrót – wtedy najpiękniejsze widoki będziesz miał cały czas przed sobą.

Palenica i Szafranówka

Szlak rozpoczyna się w centrum Szczawnicy. Schodki doprowadzą cię z głównej drogi do dolnej stacji kolejki linowej na Palenicę. Szczerze mówiąc, możesz śmiało skrócić sobie trasę, podjeżdżając kolejką. Ominie cię tylko stroma i nieciekawa wspinaczka zalesionym zboczem Palenicy.

Palenica wraz z sąsiadującą Szafranówką to dwa najchętniej odwiedzane przez turystów szczyty zachodniej części Małych Pienin.

Wpływa na to m.in. fakt, iż na Palenicę można wjechać nowoczesną kolejką linową wprost z centrum Szczawnicy.

Drugim powodem popularności Palenicy jest bardzo rozległa panorama, jaką oferuje.

• na zachodzie, nieomal na wyciągnięcie ręki, znajdują się zalesione grzbiety pokryte olbrzymimi wychodniami skalnymi. To szczyty Pienin Właściwych na czele z Trzema Koronami. Pomiędzy nimi wije się wodna wstęga Dunajca;
• za Pieninami Właściwymi, hen na horyzoncie, majaczą strzeliste turnie i rozlegle hale Tatr;
• Wodząc wzrokiem wzdłuż Dunajca dostrzeżesz zabudowania Krościenka. Za nimi wznoszą się już Gorce z masywem Lubania na czele. Jeszcze dalej dostrzeżesz wschodnie szczyty Beskidu Wyspowego;
• Na północy dostrzeżesz Szczawnicę, a za nią pasmo Radziejowej w Beskidzie Sądeckim.

Palenica – widok na Małe Pieniny i Wysoką (z lewej)

Palenica – widok na Lubań

Palenica – widok na Jarmutę

Szafranówka – widok na Palenicę

Palenica – widok na Trzy Korony

Popularność Palenicy wynika również ze znajdującego się na niej baru Groń. Latem działa tu zjeżdżalnia grawitacyjna o długości 570 m. Dla dzieci jest też otwarty plac zabaw. Z kolei zimą Palenica jest chętnie odwiedzana przez narciarzy i snowboardzistów.

Z Palenicy musisz się wspiąć na pobliską kopułę Szafranówki. Odwróć się czasami – będzie się przed tobą otwierał coraz ciekawszy widok na Pieniny, Gorce, Beskid Sądecki i Beskid Wyspowy.

Wysoki Wierch

Za Szafranówką pójdziesz już łagodnym grzbietem pokrytym rozległymi, widokowymi halami Małych Pienin. Po lewej będziesz widział szczyt Jarmutę z charakterystycznym masztem wieży nadajnikowej. Kolejne szczyty są upstrzone malowniczymi skałkami, które doskonale wpisują się w krajobraz. Widok ten tworzy harmonijną i niezwykle atrakcyjną dla oka całość.

Za szczytem Cyrhla wejdziesz na obszary dawnej Rusi Szlachtowskiej – a więc tereny zamieszkiwane swego czasu przez Łemków. To tu wejdziesz wkrótce na piękną, rozległą halę na zboczach Huściawy. W sezonie często wypasane są tu owce.

Na szczególną uwagę zasługuje Wysoki Wierch. To niezalesiony wierzchołek, na który dojdziesz żółtym szlakiem, odchodzącym za bacówką w prawo w kierunku Słowacji. Rozciąga się stąd jedna z najpiękniejszych panoram w całych Pieninach. Warto tutaj zboczyć na chwilę z niebieskiego szlaku! Widok z Wysokiego Wierchu obejmuje:

• pobliskie Pieniny Właściwe z Sokolicą i Trzema Koronami na czele;
• Tatry i Podhale na południowym zachodzie. Najlepiej prezentują się najbliższe Tatry Wysokie i Tatry Bielskie, jednak widok rozciąga się od Sławkowskiego Wierchu aż po Osobitą;
• Babią Górę, Pilsko i Turbacz na zachodzie;
• Gorce i odległe szczyty Beskidu Wyspowego na północnym-zachodzie;
• Pasmo Radziejowej i inne szczyty Beskidu Sądeckiego na północnym-wschodzie

Za Wysokim Wierchem szlak bardzo przypomina bieszczadzkie połoniny. Jest to bowiem łagodna wędrówka w większości bezleśnym i pokrytym rozległymi halami grzbietem.

Durbaszka

Kolejnym bardzo ciekawym widokowo szczytem po drodze na Wysoką jest Durbaszka. Widok stąd jest podobny do tego, jaki oferuje Wysoki Wierch. Z Durbaszki nie widać tak ładnie Tatr, a widok na Pieniny Właściwe jest nieco węższy. W zamian za to na wschodzie widok poszerza się o otoczenie Pasma Radziejowej.

Pod Durbaszką znajduje się niewidoczne ze szlaku schronisko pod Durbaszką. Możesz zdecydować się tu zejść w drodze na Wysoką. To miejsce z całkiem ciekawym wnętrzem i dobrym bufetem.

Wypas owiec przy schronisku pod Durbaszką. W tle Beskid Sądecki

Schronisko pod Durbaszką

Schronisko pod Durbaszką – widok na Beskid Sądecki

Durbaszka – widok na grzbiet Małych Pienin, Pieniny Właściwe i Gorce (z prawej w tle)

Durbaszka – widok na Pasmo Radziejowej

Widok z Durbaszki na Beskid Sądecki

Za Durbaszką czeka cię dalszy marsz przez widokowe łąki szczytowe. Gdy dojdziesz do lasu, to będzie to znak, że zbliżasz się do szczytu Wysokiej. Wkrótce dojdzie do ciebie zielony szlak w miejscu zwanym Kapralową Wysoką.

Durbaszka – widok na Beskid Sądecki

Durbaszka – widok na Beskid Sądecki

Radziejowa widziana z Durbaszki w Pieninach

Kliknij, aby przejść do opisu ostatniego podejścia i samego szczytu: wierzchołek Wysokiej.

Szlak grzbietem Małych Pienin – galeria zdjęć 1/2

Szlak grzbietem Małych Pienin – galeria zdjęć 2/2

Szlak grzbietem Małych Pienin – podpisane panoramy 1/2

Szlak grzbietem Małych Pienin – podpisane panoramy 2/2

Szlak na Wysoką z Jaworek przez Durbaszkę

Trasa idealna na powrót z Wysokiej po wejściu przez wąwóz Homole. Obydwa warianty tworzą bardzo atrakcyjną i niezbyt długą pętlę na najwyższy szczyt Pienin. Dojście na Durbaszkę z Jaworek nie jest oznakowane, ale dzięki temu nie spotyka się tu tłumów turystów. Nie zgubisz się jednak – wystarczy iść cały czas drogą dojazdową prowadzącą do schroniska pod Durbaszką.

Trasa bez znaków z Jaworek na Wysoką przez Durbaszkę

Trasa rozpoczyna się w Jaworkach. Z centrum wsi musisz się wrócić kawałek drogą prowadzącą ku Szczawnicy. Za wejściem do wąwozu Homole pójdziesz nią jeszcze przez parę minut. Droga do schroniska pod Durbaszką będzie po twojej lewej. Nie przeoczysz jej – jest bardzo dobrze oznaczona.

Będziesz nią szedł aż do schroniska. Powoli, ale konsekwentnie będziesz wspinał się coraz wyżej – w większości widokowymi polanami. Panorama będzie obejmowała coraz szersze otoczenie doliny Grajcarki. Najpierw zabudowania Jaworek i Szlachtowej, później całe Pasmo Radziejowej i inne szczyty Beskidu Sądeckiego, a następnie również Małe Pieniny, Szczawnicę i Pasmo Lubania w Gorcach.

Jaworki na tle Pasma Radziejowej

Szlachtowa widziana z drogi na Durbaszkę

Chatka po drodze na Durbaszkę

Widok z Durbaszki na Beskid Sądecki

Schronisko pod Durbaszką – Małe Pieniny

Powyżej schroniska pod Durbaszką pójdziesz razem z niebieskimi znakami szlaku wiodącego grzbietem Małych Pienin na Wysoką.

Kliknij, aby przeczytać więcej o schronisku i dalszej części trasy: Durbaszka.

Szlak przez Durbaszkę – galeria zdjęć

Szlak przez Durbaszkę – podpisane panoramy

Szlak na Wysoką ze Szlachtowej

Krótsza wersja szlaku ze Szczawnicy, która również pozwala na przejście najatrakcyjniejszym fragmentem grzbietu Małych Pienin.

Ten wariant jest również ciekawy ze względu na swój punkt startowy – starą połemkowską wieś Szlachtowa. Znajduje się w niej dawna cerkiew łemkowska z końca XIX w. (aktualnie kościół rzymskokatolicki Matki Boskiej Pośredniczki Łask).

W budynku tym znajduje się pieknie zdobiona polichromia i freski, jak również wykonany na płótnie ikonostas. Znajdujące się na nim postacie są ubrane w typowo polskie stroje, a rysy ich twarzy przypominają lokalne.

Samo podejście na grzbiet Małych Pienin jest bardzo podobne do tego na Durbaszkę – łagodne i z pięknymi widokami na otoczenie doliny Grajcarki. Przede wszystkim jest to masywne Pasmo Radziejowej i inne szczyty Beskidu Sądeckiego. Na zachodzie widok obejmuje Jarmutę z wieżą przekaźnikową, Szlachtową oraz odległe Pasmo Lubania.

Wysoka a Wysokie Skałki – nazwa szczytu

Prawidłowa nazwa szczytu to Wysoka – tak była tradycyjnie nazywana przez górali.

Inna stara wersja nazwy to Kiczera. Problem z nią był taki, że raz nazywano tak sam wierzchołek a raz znacznie większy obszar. Dlatego aktualnie nazwy tej raczej się nie używa.

Trzecia wersja to: Pamiarky. Tak Wysoką nazywali mieszkający tu swego czasu Łemkowie. Ta nazwa jest jednak znacznie młodsza od dwóch poprzednich i wzięła się od stojącego niegdyś na szczycie punktu triangulacyjnego. Aktualnie jest nieużywana.

Ostatnia wersja to Wysokie Skałki. Ta nazwa przetrwała do dziś i jest używana zamiennie z Wysoką. Górę zaczął tak nazywać ksiądz Eugeniusz Janota w XIX w. Była to jednak wersja niezgodna z przekazami i ludową tradycją. Błąd Janoty popełniali przyszli kartografowie. Aktualnie mianem “Wysokich Skałek” nazywa się sam rezerwat znajdujący się na wierzchołku Wysokiej.