Góry Bardzkie

Szczyt Korony Gór Polski

Kłodzka Góra

Kłodzka Góra (z wieżą) – Góry Bardzkie

Szczytem reprezentującym Góry Bardzkie w Koronie Gór Polski jest Kłodzka Góra (757 m n.p.m.).

Jak już wspomniałem na wstępie, Kłodzka Góra jest popularnym celem wędrówek głównie ze względu na znajdującą się na jej szczycie wieżę widokową. I nic dziwnego, bo roztaczająca się z niej rozległa, dookolna panorama jest jedną z lepszych w całych Sudetach! Widok obejmuje wszystkie pasma górskie Kotliny Kłodzkiej:

• same Góry Bardzkie;
• Góry Sowie (w tym Wielka Sowa);
• Góry Stołowe (w tym Szczeliniec Wielki);
• Góry Bystrzyckie (w tym Sasanka i Jagodna) i Góry Orlickie (w tym Orlica);
• Masyw Śnieżnika (w tym sam Śnieżnik);
• Góry Złote i Góry Bialskie (w tym Kowadło i Rudawiec).

Na tym jednak nie koniec! Widok sięga również poza Kotlinę Kłodzką i obejmuje:

• Góry Opawskie (widoczna jest też Biskupia Kopa);
• Masyw Ślęży (w tym oczywiście sama Ślęża);
• Góry Wałbrzyskie i Góry Kamienne (w tym odpowiednio Borowa i Waligóra);
• Karkonosze i Rudawy Janowickie.

Szlaki na Kłodzką Górę i Szeroką Górę poznasz na osobnej podstronie. Zachęcam do przeczytania: Kłodzka Góra.

Znajdziesz tam:

• kilka propozycji tras (nie tylko te popularne!);
• liczne zdjęcia;
• ciekawostki.

Góry Bardzkie – najwyższy szczyt

Najwyższym szczytem Gór Bardzkich jest Szeroka Góra. Według najnowszych pomiarów^{1, 2} ma ona bowiem 766 m n.p.m. Gdzieniegdzie możesz spotkać się jeszcze z nieaktualnymi źródłami wskazującymi na wysokość 765 m n.p.m.

Tak czy siak, jedno jest pewne: to Szeroka Góra powinna znajdować się w Koronie Gór Polski, a nie niższa o 9 metrów Kłodzka Góra (757 m n.p.m.).

Skąd ten błąd?

To proste – po prostu pomiary aktualne na czas tworzenia inicjatywy Korony Gór Polski (1997) faktycznie wskazywały na Kłodzką Górę.

Trzeba też uczciwie przyznać, że szeroki, łagodny wierzchołek Szerokiej Góry obserwowany np. z okolic Kłodzka faktycznie wydaje się niższy niż bardziej wybitny wierzchołek pobliskiej Kłodzkiej Góry.

Góry Bardzkie – szlaki

Jak wspomniałem na wstępie, sieć szlaków w Górach Bardzkich jest raczej niewielka. Wśród nich znajdziesz jednak kilka wartych uwagi ze względu na swe walory krajobrazowe lub inne atrakcje. Oto i one:

Mariańska Dolina i czerwona ścieżka spacerowa nad Wojciechowicami

Ten atrakcyjny widokowo szlak spacerowy oferuje wszystko to, co charakterystyczne dla Gór Bardzkich: łagodną wędrówkę przez niezalesione wzgórza, stare kapliczki i opuszczoną pustelnię. Co więcej, trasa ta jest idealna dla osób szukających wędrówki w samotności.

Mariańska Góra – Droga Krzyżowa

Kaplica Matki Boskiej Pocieszenia Strapionych na Mariańskiej Górze

Kolumna Maryjna na Mariańskiej Górce

Mariańska Góra – Stacja Kalwaryjna

Stacja Kalwaryjne na Mariańskiej Górce

Niebieska ścieżka spacerowa opuszcza teren kapliczki schodami znajdującymi się przy opuszczonej pustelni. Następnie prowadzi łagodnie w dół do wsi Wojciechowice.

Tu kończą się niebieskie znaki szlaku spacerowego, a zaczynają czerwone. Tylko pamiętaj, by iść za nimi na wprost, a nie w prawo główną drogą. Przez kilka chwil poprowadzą cię wzdłuż pojedynczych domostw, które jednak skończą się wkrótce za ostrym zakrętem w prawo.

Początek wędrówki przez wyludnione wzgórza nad Wojciechowicami będzie znaczyć pierwsza z kilku kapliczek znajdujących się po drodze.

Kaplica nad Wojciechowicami na tle Kłodzkiej Góry (w chmurach)

Dalej będziesz już szedł wśród łąk porastających łagodne, widokowe wzgórza. Czeka cię kilkadziesiąt minut wędrówki z towarzyszącymi ci nieustannie swojskimi krajobrazami. Co więcej, widok ten będzie się stawał z każdym krokiem coraz ciekawszy i bardziej rozległy.

Najciekawsze widokowo miejsce znajduje się kilka chwil przed wejściem do lasu.

• Po twojej prawej stronie, w dolinie, leżą zabudowania Wojciechowic. Po drugiej stronie doliny wznosi się grzbiet górski, którym prowadzi żółty szlak z Kłodzka na Kłodzką Górę i Szeroką Górę. Są to kolejno od prawej: Kostra, Obszerna, Jedlak, Kłodzka Góra i Szeroka Góra.
  

  Jedla i Obszerna – Góry Bardzkie

  

  Kłodzka Góra (z wieżą i z lewej) i Jedlak (po prawej)

  To właśnie z tego miejsca można podziwiać chyba najlepszy widok na Kłodzką Górę. Prezentuje się tu w całej swej okazałości, zdecydowanie przyćmiewając pobliską Szeroką Górę. Wierzchołek Kłodzkiej Góry wybija się bowiem wyraźnie ponad okolicznych konkurentów, a do tego znajduje się na niej widoczna z daleka wieża widokowa. Szeroka Góra jest z kolei wypłaszczona i schowana nieco z tyłu swej sąsiadki. Na zdjęciu jest to wierzchołek znajdujący się nieco na lewo od Kłodzkiej Góry.

  

  Kłodzka Góra (z wieżą), na lewo Szeroka Góra

  

  Kłodzka Góra (z wieżą), na lewo Szeroka Góra

• Na lewo od Kłodzkiej Góry i Szerokiej Góry oraz na wprost ciebie ciągnie się główny grzbiet Gór Bardzkich z Gajnikiem, Ostrą Górą i Łaszczową.
• Po twojej lewej stronie, za niewielką dolinką, dostrzeżesz ruchliwą drogę numer 8. Powiedź wzdłuż niej wzrokiem, a dostrzeżesz Przełęcz Bardzką. Poznasz ją po biało-czerwonej wieży. To przez tę przełęcz przejeżdżają pojazdy chcące się dostać z Kłodzka do Barda.
  

  Przełęcz Bardzka

• Po drugiej stronie wspomnianej drogi znajdują się łagodne wzniesienia Kotliny Kłodzkiej. Daleko za nimi wznoszą się Góry Sowie.
  

  Wzgórza nad Kłodzkiem

• Widok obejmuje również Kłodzko. Ta stolica regionu znajduje się na tle zamykających Kotlinę Kłodzką Gór Stołowych oraz Gór Bystrzyckich i Orlickich. Uwagę przykuwa masywny, acz samotny stół Szczelińca Wielkiego. Nieco bliżej i na lewo od Szczelińca znajdują się Wzgórza Lewińskie (w tym Grodczyn).

Góry Bystrzyckie ponad łąkami nieopodal Kłodzka

Góry Stołowe (na horyzoncie) zza Kłodzka

Tuż przed wejściem w las będziesz mógł nacieszyć się jeszcze takim krajobrazem:

Szlak dookoła gminy Kłodzko im. Kazimierza Rzewuskiego

Po wejściu w las czeka cię jeszcze kilka chwil spaceru do rozległej polany w miejscu zwanym “Wysoka Droga”. Stąd proponuję już powrót po własnych śladach.

A co, jeżeli wolisz dłuższy spacer? Nie ma problemu! Proponowana trasa jest bowiem ledwie małym fragmentem czerwonego szlaku spacerowego o trafnej nazwie “Dookoła Gminy Kłodzko” im. Kazimierza Rzewuskiego. W razie chęci możesz więc ją sobie dowolnie przedłużyć.

Jako dłuższą alternatywę polecam pętlę rozpoczynającą się i kończącą w Kłodzku. W tym wypadku doszedłbyś aż do Przełęczy Bardzkiej, skąd powróciłbyś przez Boguszyn do Kłodzka. Taką trasę możesz połączyć ze zwiedzaniem atrakcji stolicy Ziemi Kłodzkiej. Polecam szczególnie wizytę w Twierdzy Kłodzko. O reszcie atrakcji tego miasta przeczytasz tu: Kłodzko.

Trasa: Kłodzko – Kłodzko | mapa-turystyczna.pl

Obryw Skalny i Kalwaria

Krótka trasa pozwalająca na zobaczenie dwóch niezwykłych atrakcji w okolicach Barda: największego w Sudetach obrywu skalnego i najstarszego miejsca kultu maryjnego. Nie zabraknie również widoków, z których najlepszym jest zachwycająca panorama Barda i Przełomu Nysy Kłodzkiej widziana ze wspomnianego obrywu.

Figura Maryi na początku niebieskiego szlaku z Barda na Kalwarię

Stary kamień niemiecki przy niebieskim szlaku z Barda na Kalwarię

Łagodną wędrówkę zalesioną doliną urozmaicają tu dwie grupy kapliczek:

• 14 kapliczek drogi krzyżowej wybudowanych w latach 1833-1839 (tzw. “Biała Droga” lub “Droga Krzyżowa“);
• 6 kapliczek kalwaryjnych, które prezentują różne sceny w relacji Maryi z Jezusem. Trzy z nich powstały w 1714 r., a trzy pozostałe w 1727 r.

Kapliczka “Przepowiednia Symeona” przy niebieskim szlaku z Barda na Kalwarię

Po minięciu kilku kapliczek i przekroczeniu strumyka dojdziesz do odejścia nieoznakowanej ścieżki. Ta odbija na lewo i niemal zawraca na zalesionym zboczu. Warto się nią wybrać. W zamian za około dwadzieścia minut łagodnej wędrówki tam i z powrotem dojdziesz do skrytych w lesie ruin zamku obronnego Brona z XIV w.

I choć miejsce to zostało już niemal całkiem wchłonięte z powrotem przez las, to wciąż możesz tu dostrzec niewysokie pozostałości murów. Wyraźnie widać kilka pomieszczeń, które znajdowały się tu przed wiekami.

Pozostałości zamku obronnego nad Bardem

Pozostałości zamku obronnego nad Bardem

Pozostałości zamku obronnego nad Bardem

Pozostałości zamku obronnego nad Bardem

Z ruin musisz powrócić po swoich śladach do niebieskiego szlaku. Ten powiedzie cię znowu znaczoną kapliczkami doliną Srebrnika. Wkrótce dojdziesz do kaplicy z 1893 r., w której środku znajduje się tzw. Źródełko Maryi.

Ponoć jego wody mają właściwości zdrowotne. Szczególnie pomocne mają jakoby być na schorzenia oczu. Według legendy, która zapoczątkowała popularność tego miejsca, jeden młodzian odzyskał dzięki niej wzrok. A poza tym woda bez dwóch zdań jest smaczna i wybornie koi pragnienie.

Kaplica ze źródełkiem Maryi

Źródełko Maryi po drodze na Kalwarię

Kaplica ze źródełkiem Maryi

Oprócz kapliczki jest tu nieco ławek, tablice informacyjne i krzyż.

Kolejny fragment trasy to wspinaczka po schodach na nieco stromsze tu zbocze.

Schody na Kalwarię (niebieski szlak z Barda)

Schody te wyprowadzą cię wkrótce do miejsca, w którym szlak zielony skręca w lewo. Wygodna droga poprowadzi cię łagodnie wprost do słynnego obrywu skalnego. Miejsce to poznasz po schodach, które poprowadzą cię w dół zbocza do widokowej platformy skalnej.

Platforma ta powstała wskutek olbrzymiego osunięcia się zbocza, które 24 sierpnia 1598 r. niemal doprowadziło do zniszczeniależącego w dole Barda. Miasto ocalało, chociaż nie bez szkód. Potężne wały ziemi wpadły prosto w nurt Nysy Kłodzkiej. Ta wystąpiła z brzegów i zalała część miasta.

Teraz jedyną pamiątką tego kataklizmu jest szeroka i zabezpieczona barierkami platforma widokowa. A widok z niej jest naprawdę niepowtarzalny!

Przede wszystkim wspaniale się prezentuje leżący w dole Przełom Bardzki. Nysa Kłodzka kilkoma meandrami rozcina tu Góry Bardzkie na dwie połowy: Grzbiet Zachodni i Grzbiet Wschodni. A po obu jej stronach rozrzucone są zabudowania Barda. Najlepiej prezentują się zabytkowe zabudowania starszej części miasta z dachami o jednolitych, ciemnoczerwonych dachach.

Z tej perspektywy nie dziwi fakt, że Przełom Bardzki jest uznawany za jeden z najładniejszych w Polsce.

Obryw skalny nad Bardem

Widok na Bardo z obrywu skalnego

Po drugiej stronie Barda i Nysy Kłodzkiej wznoszą się zalesione kopuły Grzbietu Zachodniego. Za nimi, na horyzoncie, widać wyższe już Góry Sowie. Patrząc na wzgórza znajdujące się niemal dokładnie na wprost za starówką Barda, możesz dostrzec wystający zza nich wierzchołek samotnej Ślęży.

Widok na Bardo i przełom Nysy Kłodzkiej z obrywu skalnego

Na tym nie koniec panoramy. Z lewej jej strony znajduje się Kotlina Kłodzka. A na jej granicy dostrzeżesz Góry Stołowe o charakterystycznych sylwetkach faktycznie przypominających olbrzymie meble. Największym z tych “mebli” jest nieco odosobniony Szczeliniec Wielki.

Całkiem z lewej dostrzeżesz fragment Gór Orlickich – w tym ich najwyższy szczyt: Orlicę.

Widok na Obniżenie Noworudzkie z obrywu skalnego. W tle Góry Stołowe

Widok na Obniżenie Noworudzkie z obrywu skalnego. W tle Góry Stołowe

Widok na Góry Bystrzyckie i Góry Stołowe (obydwa pasma na horyzoncie) z obrywu skalnego

Na platformie widokowej stoi wysoki, metalowy krzyż. Został tu postawiony na pamiątkę wspomnianego już osunięcia się ziemi. Znalazło się tu też miejsce na kilka ławek.

Gdy już nacieszysz się widokiem z tego największego osuwiska w Sudetach, pora na wspinaczkę do najstarszego miejsca kultu maryjnego – na szczyt Kalwarii.

Najpierw będziesz musiał opuścić zielony szlak i powrócić do niebieskich znaków.

Najprościej będzie wrócić się po swoich śladach do rozstaju obydwu szlaków i rozpocząć wspinaczkę szlakiem niebieskim.

Możesz też jednak iść dalej za zielonymi znakami. Gdy dojdziesz do skrzyżowania dróg leśnych, skręć w prawo. Nieoznakowana droga szybko doprowadzi cię do niebieskiego szlaku. W miejscu tym postawiono kolejną kapliczkę kalwaryjną.

Kapliczka “Ukrzyżowanie Pana Jezusa”

Niebieski szlak będzie się od tego miejsca piął bardziej stromo. W pewnym momencie zamiast po gruncie będziesz szedł po skale. Uwaga! Po deszczu lub w zimie może tu być ślisko!

Powyżej skały i kolejnej kapliczki kalwaryjnej postawiono ławkę. Kiedyś pewnie był tu całkiem ciekawy widok na Góry Bardzkie i Kotlinę Kłodzką. Aktualnie z widoku tego pozostał jedynie nieciekawy prześwit.

Kapliczka “Zdjęcie Pana Jezusa z krzyża”

Stąd już niedaleko na szczyt Kalwarii (zwany również Bardzką Górą). W 1619 r. wybudowano tu Górską Kaplicę Matki Bożej Płaczącej, która stoi tu do dziś. Jeszcze wcześniej była tu kaplica św. Wacława z 1276 r.

Górska Kaplica Matki Bożej Płaczącej – Kalwaria, Góry Bardzkie

Wnętrze kaplicy jest dostępne wyłącznie w czasie nabożeństw. Te odbywają się co niedzielę od maja do września. Będąc tu w innym czasie, pozostaje ci zadowolić się zerknięciem do środka przez spory otwór w drzwiach. Wystarczy to jednak, by dojrzeć zabytkowy drewniany ołtarz z 1792 r. i rzeźby z XVIII w. przedstawiające świętych.

Wnętrze Górskiej Kaplicy Matki Bożej Płaczącej

Jednak największa tutejsza atrakcja znajduje się na zewnątrz, z tyłu budynku kaplicy. To replika “odcisku buta Maryi”. To odciśnięty w skale sandał – rekonstrukcja oryginału, który przez wieki został zadeptany przez niezliczonych pielgrzymów. Ów oryginał miał tu jakoby pozostać jako pamiątka objawienia Maryi sprzed wieków. Współczesny odcisk został przezornie zabezpieczony metalową kratą.

Kamień z “odciskiem Matki Boskiej” na Kalwarii w Górach Bardzkich

“Odcisk stopy Matki Boskiej” na Kalwarii

Kalwaria, Góry Bardzkie

Kalwaria – ławki

Na szczycie znajduje się też kilka tablic informacyjnych i nieco ławek. Drugi, mniej okazały budynek, to dawny budynek dozorcy z 1897 r.

Po ewentualnym odpoczynku czeka cię powrót po własnych śladach do Barda.

Bardo i Różańcowa Góra

Trasa spacerowa umożliwiająca przejście się urokliwymi uliczkami Barda i odkrycie jego najciekawszych zabytków. Zwieńczeniem szlaku jest pętla na Górze Różańcowej, która przypomina spacer w podmiejskim parku… tylko takim z kilkunastoma oryginalnymi kaplicami.  Co ciekawe, każda kaplica została wzniesiona w innym stylu architektonicznym! Znajdziesz tu m.in. budowlę romańską, gotycką, barokową i mauretańską. Trasę tę polecam zwłaszcza na luźniejszy dzień oraz dla rodzin z dziećmi i seniorów.

Bardo – Kaplica Narodzenia Jezusa

Bardo – widok na Kalwarię

Aleja na wzgórzu Różańcowym w Bardzie

Żółty szlak powiedzie cię wzdłuż 11 kaplic, zanim powróci na ulicę Lipową w Bardzie. Przedtem przespacerujesz się jednak zaciszną aleją na Wzgórze Różańcowe i z powrotem z drugiej strony wzgórza.

Kolejne kaplice na tej trasie to:

• kaplica Ofiarowania Jezusa w Świątyni:
  

  Bardo – Kaplica Ofiarowania Jezusa w świątyni

• Kaplica Odnalezienia Jezusa w Świątyni:
  
  

  Bardo – Kaplica Znalezienia Jezusa w świątyni

• Kaplica Modlitwy w Ogrójcu;
• Kaplica Biczowania:
  

  Kaplica Biczowania

• Kaplica Cierniem Koronowania:
  

  Bardo – Kaplica Cierniem Koronowania

• Kaplica Dźwigania Krzyża:
  

  Bardo – Kaplica Dźwigania Krzyża

• Kaplica Ukrzyżowania:
  

  Bardo – Kaplica Ukrzyżowania

• Kaplica Zmartwychwstania Jezusa:
  

  Bardo – Kaplica Zmartwychwstania Jezusa

• Kaplica Zesłania Ducha Świętego;
• Kaplica Ukoronowania Najświętszej Marii Panny:
  

  Bardo – Kaplica Ukoronowania Najświętszej Maryi Panny

Tu i ówdzie, a zwłaszcza w okolicach wierzchołka Góry Różańcowej, będą się przed tobą otwierały ograniczone widoki na okolicę.

Wzgórze Różańcowe – widok

Ostatnia kaplica – kaplica Dusz Czyśćcowych – znajduje się już między zabudowaniami Barda. To przy niej szlak skręca w prawo i łagodnie sprowadza turystę z powrotem do serca Barda.

Bardo – Kaplica Dusz Czyśćcowych

I teraz uwaga! Kaplice na Górze Różańcowej są z reguły zamknięte. Jeśli chcesz zwiedzić je również od środka, to jest to możliwe. W tym celu musisz pójść do klasztoru redemptorystów znajdującego się nieopodal bardzkiej bazyliki.

Tam możesz poprosić o klucz pasujący do drzwi wszystkich kaplic. W zamian musisz zostawić swoje dane oraz podpisać oświadczenie, że pozostawisz te miejsca w takim stanie, w jakim je zastałeś. Zostaniesz również poinformowany, kiedy będziesz musiał zwrócić klucz.

Niebieski szlak Bardo – Przełęcz Srebrna

Długi szlak wiodący głównym grzbietem całego Grzbietu Zachodniego Gór Bardzkich od położonego nad malowniczym przełomem Nysy Kłodzkiej Barda aż do Przełęczy Srebrnej na granicy z Górami Sowimi.

Jest to szlak długi, acz niepozbawiony widoków i do tego z rzadka uczęszczany przez turystów. Wyjątkiem jest sama jego końcówka – słynny wiadukt Srebrnogórski, Fort Ostróg i Przełęcz Srebrna.

Bardo – Żdanów

Szlak zaczyna się w centrum Barda – niezwykle urokliwego miasteczka położonego w samym sercu Gór Bardzkich. Bardo rozdziela to pasmo górskie na Grzbiet Wschodni i Grzbiet Zachodni. Przez ten drugi będziesz wędrował na tej trasie.

Przeczytaj więcej o atrakcjach tego miasta: Bardo.

Choć wiele przewodników proponuje przejście w drugą stronę, to proponuję ci jednak rozpocząć w Bardzie. Oto główne powody:

• do Barda łatwiej dotrzeć zarówno zmotoryzowanym jak i osobom polegającym na transporcie publicznym. Nawet poza sezonem;
• szlak w tym kierunku robi się coraz ciekawszy aż do punktu kulminacyjnego, którym jest Fort Ostróg;
• w Bardzie jest duży, bezpłatny i pustawy nawet w sezonie parking.

A propos parkingu – zmotoryzowani mogą skrócić sobie trasę o 30 minut i rozpocząć ją na parkingu na ulicy Lipowej, który znajduje się nieco poniżej punktu startowego zaznaczonego na powyższej mapie.

Parking w Bardzie niedaleko rozstaju żółtego i niebieskiego szlaku

Metalowy rowerzysta na parkingu na tle Kalwarii

Uwaga! To jedna z takich tras, o których nie ma potrzeby się rozpisywać. Dlatego zachęcam cię, byś przejrzał również obszerną fotorelację pod koniec jej opisu. W ten sposób najlepiej zobaczysz, co trasa ma do zaoferowania.

Za parkingiem szlak jeszcze tylko przez chwilę prowadzi drogą. Odwróć się tutaj czasami, bowiem za tobą będą widoczne zalesione kopuły Gór Bardzkich – z najwyższą Kalwarią.

Kawałek ponad parkingiem: widok na Góry Bardzkie

Wprawne oko dostrzeże na jej zboczach słynny obryw skalny ze znaczącym go krzyżem.

Obryw Skalny na Kalwarii widziany z parkingu

Później szlak bez większych przygód powiedzie cię po zalesionych zboczach i urokliwych dolinkach Gór Bardzkich. Kolejne szczyty przy szlaku to: Młynarz, Suszyna, Leszek, Klimek, Kukuła i Wielka Cisowa Góra. Przy czym szlak i tak mija je wszystkie i prowadzi ich zboczami. Niczego jednak nie stracisz, bo na żadnym z nich nie ma punktów widokowych.

Jest jednak sporo prześwitów, a nawet całkiem ciekawy punkt widokowy nieopodal Wielkiej Cisowej Góry. Poniżej zaprezentuję kilka wybranych zdjęć.

Znacznie więcej znajduje się na końcu tego rozdziału w obfitej fotorelacji. Są tam również zdjęcia z zaznaczonymi niespodziewanymi zakrętami oraz przebiegiem szlaku na mylących rozdrożach.

Polana niedaleko Barda

Prześwit na Góry Bardzkie spod Młynarza

Leśny wąwóz

Poniżej kilka zdjęć z punktu widokowego nieopodal Wielkiej Cisowej Góry. Aby do niego dojść, musisz na 10-15 minut przed jej szczytem skręcić w prawo w wyraźną ścieżkę prowadzącą na niezalesione zbocze.

Po kilkudziesięciu krokach otworzą się przed tobą widoki obejmujące najbliższe szczyty Gór Bardzkich oraz szeroką i znacznie bardziej płaską krainę – Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Sponad pól wybijają się tu Brzeźnica i Grochowska Góra.

Punkt widokowy pod Wielką Cisową Górą: Brzeźnica i Grochowska Góra na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich

Punkt widokowy pod Wielką Cisową Górą: Zalesiony szczyt w Górach Bardzkich

Punkt widokowy pod Wielką Cisową Górą: Brzeźnica i Grochowska Góra na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich

Uwaga! Na odcinku między Wielką Cisową Górą a Wilczakiem będzie pierwsze, bardzo mylące rozdroże. Znajduje się nieco poniżej przełęczy Mikołajowskiej. Poniżej obrazuję, którędy iść:

Bardzo mylący skręt w lewo pod Przełęczą Mikołajowską

Pierwszy na trasie szczyt, na którego wierzchołek wejdziesz – Wilczak (637 m n.p.m.) – oferuje niestety tylko mierne prześwity.

Prześwity z Wilczaka

Z Wilczaka czeka cię stromawe, ale krótkie zejście na Przełęcz Wilczą. Jest tu skrzyżowanie dróg (bez widoków), wiata turystyczna i dwa ławostoły.

Przełęcz Wilcza – miejsce do odpoczynku

Jest również niewielki parking na 8-10 samochodów. Istnieje więc opcja, by rozbić tę dość długą trasę na dwa wypady.

Przełęcz Wilcza

Z przełęczy Wilczej zejdziesz do Żdanowa. Przez większą cześć trasy będziesz schodził niezbyt ruchliwą drogą. Podróż sporadycznie umilą ci skromne widoki.

Widok na drodze do Żdanowa

Oczy nacieszysz znacznie ciekawszymi panorami tu po tym, gdy szlak opuści drogę asfaltową. Koniecznie przed zejściem do Żdanowa wyjdź na polankę, do której skraju dojdziesz.

Dzięki temu otworzy się przed tobą całkiem ładny widok na Twierdzę Srebrna Góra i Ostróg.

Przybliżenie na Twierdzę Srebrna Góra

Przybliżenie na Fort Ostróg ledwo widoczny zza drzew

Na samym szlaku przy zejściu do Żdanowa również zacznie się robić ciekawiej widokowo:

Łąka nad Żdanowem

Widok nad Żdanowem na wylot Kotliny Żdanowskiej

Sam Żdanów to niewielka wieś znajdująca się w dolinie Budzówki u stóp kolejnego celu wyprawy – szczytu Ostróg.

Żdanów

Żdanów

Żdanów – Wiadukt Srebrnogórski

Za Żdanowem rozpoczniesz podejście niezalesionymi zboczami. A to oznacza całkiem ładne widoki na najbliższe szczyty Gór Bardzkich:

Widoki ponad Żdanowem

Widoki ponad Żdanowem

Ponad Żdanowem

Uważaj tylko, by nie zboczyć ze szlaku na tutejsze tereny łowieckie! Na szczęście są dobrze oznakowane:

Tereny łowieckie ponad Żdanowem – tu skręć w prawo

Następnie rozpoczniesz zejście do niewielkiego strumyka, przez który przejdziesz mostem. I jest to drugie miejsce o bardzo mylącym przebiegu szlaku. Zobacz, którędy iść:

Bardzo mylący skręt za Żdanowem – za mostem skręć w prawo, a kawałek dalej ostro w lewo

Po skręcie w prawo za mostem przyjdziesz drogą wskazaną lewą strzałką. Po paru metrach skręć ostro w lewo w niemal niewidoczną ścieżkę wskazaną prawą strzałką.

Następnie rozpoczniesz stromawe podejście zboczami Ostrogu aż do miejsca, w którym do niebieskich znaków dojdą zielone. To łagodna ścieżka, którą kiedyś prowadziła trasa zębatej kolejki srebrnogórskiej. To znak, że wiadukt Srebrnogórski jest już blisko.

Najpierw czeka cię jeszcze jedna atrakcja: urokliwy, kilkusetmetrowy wąwóz. Możesz się przejść między jego skalnymi ścianami albo przejść się wąską ścieżką prowadzącą na szczycie jego lewej ściany.

Przed wąwozem (prawa ścieżka). Lewa ścieżka prowadzi wąskim szczytem lewej ściany wąwozu. Możesz wybrać dowolną drogę.

Ścieżka na grzbiecie wąwozu

Urokliwy wąwóz

Skałki w wąwozie

Za wąwozem szlak skręci w prawo i twym oczom ukaże się bardzo strome podejście:

Ostre podejście na Ostróg

Zanim jednak rozpoczniesz wspinaczkę szlakiem na prawo, koniecznie idź prosto! Kawałek dalej ścieżka wyprowadzi cię na górę Wiaduktu Srebrnogórskiego.

Ta licząca sobie 28 metrów wysokości budowla została wybudowana w latach 1899-1900 przez około 300 robotników. Wiadukt ten był ważnym elementem tzw. Sowiogórskiej Kolejki Zębatej łączącej dawniej Dzierżoniów, Pieszyce, Srebrną Górę i Ścinawkę Średnią.

Uwaga! Przejście jego górą nie jest zabezpieczone!

Wiadukt Srebrnogórski

Widoki z wiaduktu Srebrnogórskiego

Możesz też zejść ścieżką na prawo i spojrzeć na wiadukt z dołu:

Wiadukt Srebrnogórski – CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=146722

Wiadukt Srebrnogórski – Fort Ostróg – Przełęcz Srebrna

Wróć się na szlak i rozpocznij strome podejście na Ostróg.

Prześwity na podejściu na Ostróg

Wreszcie wyjdziesz na łagodną drogę, którą obejdziesz Ostróg z prawej strony. Szlak rozpocznie zejście na Przełęcz Srebrną.

Warto tutaj zboczyć ze szlaku, skręcić w lewo na drogę asfaltową i dojść do Fortu Ostróg. Dojdziesz do niego w około 5 minut.

Fort Ostróg – dziedziniec

Widok na Góry Bardzkie

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie

Fort Ostróg – w tle Twierdza Srebrna Góra (z lewej) i Fort Wysoka Skała (z prawej)

Twierdza Srebrna Góra widziana z Fortu Ostróg

• Na zwiedzanie z przewodnikiem zarezerwuj sobie od 60 do 90 minut.
• Bilet kupuje się na parkingu przy drodze od Przełęczy Srebrnej.
• Fort nie jest czynny przez cały rok. W okresie wakacyjnym jest czynny codziennie, a do grudnia wyłącznie w wybrane dni.
  Ponadto wejście z przewodnikiem jest możliwe tylko kilka razy dziennie w określonych godzinach.
  Samemu można wejść w godzinach otwarcia Fortu.
  Aktualnych informacji szukaj na: http://spitzberg.pl/godziny-otwarcia/.

Polecam zarówno zwiedzenie Fortu Ostróg z przewodnikiem, jak i wejście na jego mury i podziwianie widoków.

Ponadto koniecznie przejdź się ścieżką prowadzącą na zewnątrz dookoła Fortu. Będziesz mógł podziwiać jego mury i okalającą go stromą fosę.

Fort Ostróg – fosa

Fort Ostróg – ścieżka dookoła

W jednym miejscu jest też ławeczka z widokiem na Góry Bardzkie:

Widok na Góry Bardzkie

Kolejny widok na Góry Bardzkie

Kolejny widok na Góry Bardzkie

Po zwiedzeniu Fortu Ostróg wróć się na niebieski szlak, którym po kilku minutach dojdziesz do końca tej trasy – na Przełęcz Srebrną.

Galeria zdjęć – Niebieski szlak Bardo – Przełęcz Srebrna

123►

Trasa u podnóży Gór Bardzkich z Przełęczy Srebrnej do Barda

Ta trasa może być drugim ramieniem pętli dla opisywanego w poprzednim rozdziale niebieskiego szlaku z Barda na Przełęcz Srebrną… albo celem samym w sobie. Zwiedzisz tu ciekawy historycznie i widokowo Fort Ostróg oraz zobaczysz pozostałości Sowiogórskiej Kolei Zębatej – Wiadukt Srebrnogórski i Wiadukt Żdanowski. Przemierzysz dwa odludne szlaki dojściowe w Góry Bardzkie oraz będziesz podziwiał ich zalesione kopuły z wiejskich dróg prowadzących skrajem Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich.

Minus? Fragment trasy prowadzący dość ruchliwą drogą między Kolonią Budzów a Brzeźnicą.

Fort Ostróg – w tle Twierdza Srebrna Góra (z lewej) i Fort Wysoka Skała (z prawej)

Prześwity na podejściu na Ostróg

Wiadukt Srebrnogórski

Urokliwy wąwóz

Ścieżka na grzbiecie wąwozu

Tuż po wyjściu z wąwozu dojdziesz do miejsca, w którym niebieski szlak skręca w prawo. Ty pójdziesz dalej prosto, łagodną ścieżką wyznaczającą dawną trasę Sowiogórskiej Kolei Zębatej. W kilku miejscach otworzą się przed tobą prześwity na szczyty Gór Bardzkich wznoszące się nad Żdanowem.

Prześwit na Góry Bardzkie

Kolejny prześwit na Góry Bardzkie z zielonego szlaku nad Żdanowem

Spokojny marsz wśród drzew zajmie ci kilka dobrych minut. Wreszcie dojdziesz do miejsca, w którym zielone znaki będą cię zachęcać do opuszczenia łagodnej ścieżki:

Ścieżka w lewo wiedzie na Wiadukt Żdanowski, ścieżka w prawo – do Żdanowa

Ja cię zachęcam z kolei, byś przeszedł się najpierw jeszcze kilkadziesiąt metrów lewą odnogą ścieżki. Dzięki temu wyjdziesz na szczyt kolejnego wiaduktu – tym razem będzie to Wiadukt Żdanowski. Przejdź się nim kawałek i spójrz na widok, który się przed tobą otworzy:

Wiadukt Żdanowski

Wiadukt Żdanowski: widok na zalesione kopuły Gór Bardzkich

W przeciwieństwie do Wiaduktu Srebrnogórskiego Wiadukt Żdanowski jest zabezpieczony nową barierką.

Po jego zwiedzeniu wróć się do zielonego szlaku i zacznij łagodne zejście.

Wkrótce dojdziesz na skraj polany. Możesz tu ponownie na chwilę opuścić szlak – i skręcić na lewo. Dojdziesz do fundamentów Wiaduktu Żdanowskiego. Są tu ławostoły, więc jest to dobre miejsce na odpoczynek.

Aktywni mogą skorzystać z imponującej ścianki wspinaczkowej.

Miejsce odpoczynku pod Wiaduktem Żdanowskim

Wiadukt Żdanowski – ścianka wspinaczkowa

Kontynuuj marsz zielonym szlakiem. Idąc przez rozległą łąkę, wkrótce nacieszysz oczy swojską panoramą łagodnych szczytów okalających Kotlinę Żdanowską.

Widok na Góry Bardzkie spod Wiaduktu Żdanowskiego

Widok na Góry Bardzkie z łąki nad Żdanowem

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie znad Żdanowa

Warto też odwrócić się do tyłu i spojrzeć z nowej perspektywy na Wiadukt Żdanowski.

Widok na Wiadukt Żdanowski z zejścia do Żdanowa

Gdy dojdziesz do drogi prowadzącej do z Budzowej do Żdanowa, staniesz przed dylematem.

Po pierwsze, będziesz mógł iść za zielonymi znakami. Te poprowadzą cię szosą w prawo w kierunku Żdanowa, by po kilkunastu metrach skręcić w lewo, prowadząc na przełaj przez łąkę do pobliskiej linii drzew.

Problem w tym, że to przejście jest odgrodzone.

Realny przebieg szlaku w Żdanowie (teren jest ogrodzony)

Drugi problem w tym, że za drzewami kryje się potok, a przeprowadzający przez niego most jest w kiepskim stanie.

Zawalony most na zamkniętym odcinku szlaku

Nie są to przeszkody nie do przebycia, ale być może będziesz wolał ich uniknąć.

W takim przypadku po wyjściu na szosę skręć w lewo – w kierunku Budzowa. Po kilkudziesięciu metrach skręć ostro w prawo – w drogę prowadzącą na Przełęcz Wilczą. W ten sposób po chwili powrócisz na zielony szlak.

Proponowany przebieg marszu w Żdanowie

Szlak wkrótce opuści drogę, skręci w lewo i rozpocznie podejście na rozstaje pod Żdanką. Ten fragment trasy i zejście do Mikołajowa są wyjątkowo odludne, a miejscami zarośnięte i słabo oznakowane. Nie będzie tu też żadnych widoków.

Zarośnięte podejście na rozstaje pod Żdanką

Przebieg szlaku na rozstaju pod Żdanką (tak, prosto między drzewa)

Zarośnięte zejście do Mikołajowa

Po pewnym czasie szlak dojdzie do leśnej drogi prowadzącej już bezpośrednio do wsi Mikołajów. 

Łagodna droga leśna przed Mikołajowem

Wkrótce wyjdziesz z lasu na łąki rosnące wokół Mikołajowa. Wraz z opuszczeniem lasu zostawisz też za sobą (tymczasowo) Góry Bardzkie. Rozpoczniesz natomiast spokojną wędrówkę przez zachodnie rubieża Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich.

Przed Mikołajowem i w samej wsi będziesz miał ładne widoki na nizinne okolice, spośród których będzie się wyraźnie wybijać samotny szczyt Brzeźnicy.

Widok na Brzeźnicę z łąki w Mikołajowie

Widok z Mikołajowa na Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie

Widok z Mikołajowa na Brzeźnicę

Kościół filialny pw. św. Jana Nepomucena w Mikołajowie

Po opuszczeniu Mikołajowa zielony szlak wyruszy prosto w kierunku Brzeźnicy (szczytu).

Szlak z Mikołajowa do Kolonii Budzów. Widok na Brzeźnicę

Za twoimi plecami zaczną się ponadto otwierać coraz szersze widoki na coraz odleglejsze Góry Bardzkie.

Widok na Góry Bardzkie w drodze do Kolonii Budzów

Droga z Mikołajowa do Kolonii Budzów (z tej strony przyjdziesz)

Łąki w Mikołajowie

Po dłuższym marszu drogą za Mikołajowem dojdziesz do skrzyżowania z inną szosą.

Tu opuścisz zielone znaki, które prowadzą na szczyt Brzeźnicy. Ty skręć w prawo i rozpocznij kilometrowy marsz bez znaków drogą prowadzącą do wsi Brzeźnica.

To najmniej przyjemny etap trasy – przejeżdżające tędy dość często auta są odczuwalnym uprzykrzeniem.

Osłodą będą rozległe i całkiem ładne panoramy:

 

Widok na Góry Bardzkie z Kolonii Budzów (tu opuścisz zielone znaki)

Widok na Góry Bardzkie

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie

Widok na Brzeźnicę

Brzeźnica (wieś) na tle Gór Bardzkich

Jeszcze przed Brzeźnicą dojdą do ciebie żółte znaki, którymi będziesz wędrował już przez resztę tej trasy. Na razie wciąż jeszcze drogą ku wsi Brzeźnica.

W Brzeźnicy jest sklep, siłownia na powietrzu, kościół, a przy kościele pomnik przyrody.

Kościół pw. św. Mikołaja w Brzeźnicy

Znacznie ciekawiej zacznie się robić za wsią. Sam zobacz, jakie widoki będą ci umilać kolejny kilometrowy fragment szlaku wiodący drogą:

Kopalnia w Brzeźnicy

Widok na Góry Bardzkie z drogi za Brzeźnicą

Ciąg dalszy widoku na Góry Bardzkie

Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie nieopodal Brzeźnicy

W pewnym momencie żółte znaki opuszczą drogę i skręcą w prawo między rozległe pola. Stanie się to przed tablicą z nazwą kolejnej wsi – Potworów. Może więc i lepiej, że szlak ją omija 🙂

Droga ku Górom Bardzkim

Teraz szlak będzie się powoli zbliżał do zalesionych szczytów Gór Bardzkich. Zanim jednak wejdziesz między drzewa, przez kilka dobrych chwil będziesz mógł nacieszyć się takimi panoramami:

Łąki pod Górami Bardzkimi

Znowu widoki na Góry Bardzkie

Ciąg dalszy widoków na Góry Bardzkie

Widok spod Lisiej Góry na Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie

Tak, jak przed Mikołajowem linia lasu oznaczała, że opuszczasz Góry Bardzkie, tak tutaj sygnalizuje, że ponownie wracasz w ich zacienione ostępy. Szlak po kilku minutach wyjdzie jeszcze na chwilę na skraj łąki:

Widoki spod Lisiej Góry na Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie

Widoki spod Lisiej Góry na Kopalnię w Brzeźnicy

Po chwili jednak ponownie zagłębi się w las, by wkrótce wyprowadzić cię na skraj Barda.

Ostatni zakręt przed wyjściem na ulicę w Bardzie

Metalowy rowerzysta na parkingu na tle Kalwarii

Góry Bardzkie widziane z parkingu

Stąd czeka cię jeszcze zejście uliczkami Barda do jego centrum.

Kawałek ponad parkingiem: widok na Góry Bardzkie

Możesz iść po prostu niebieskim szlakiem, który dołączy do ciebie nad Bardem. W ten sposób już po kwadransie dotrzesz do serca Barda – bez większych przygód:

Trasa: Bardo, Różańcowa – Bardo | mapa-turystyczna.pl

Możesz się jednak zdecydować na wydłużenie trasy i skręcić za żółtymi znakami w lewo. To umożliwi ci spacer urokliwą drogą różańcową. Tę opcję opisałem jako osobną propozycję trasy: Bardo i Różańcowa Góra. W takim wypadku czeka cię dodatkowe 20 minut wędrówki i kolejny kilometr w nogach:

Trasa: Bardo, Różańcowa – Bardo | mapa-turystyczna.pl

Oto kilka przykładowych zdjęć prezentujących dłuższy wariant (więcej znajdziesz w dedykowanym tamtej trasie opisie):

Aleja na wzgórzu Różańcowym w Bardzie

Kaplica Biczowania

Bardo – Kaplica Cierniem Koronowania

Bardo – Kaplica Ukrzyżowania

Bardo – Kaplica Znalezienia Jezusa w świątyni

Bardo – Kaplica Ukoronowania Najświętszej Maryi Panny

O atrakcjach Barda przeczytasz więcej tutaj: Bardo.

Galeria zdjęć – trasa u podnóży Gór Bardzkich

12►

Położenie geograficzne

Góry Bardzkie są jednym z najmniejszych i najniższych pasm górskich w Polsce. Mają raptem 137 km² i 20 km długości. Szerokość pasma wynosi od 6 do 10 km. Najwyższe szczyty przekraczają zaledwie 700 m.

Gdzie są położone Góry Bardzkie?

Góry Bardzkie są położone na północny-wschód od Kotliny Kłodzkiej i są najdalej wysuniętym na wschód pasmem Sudetów Środkowych.

Oprócz Kotliny Kłodzkiej Góry Bardzkie graniczą również z:

• Górami Sowimi od północy na Przełęczy Srebrnej;
• Przedgórzem Sudeckim od północnego-wschodu;
• Górami Złotymi od południa na Przełęczy Kłodzkiej.

W Górach Bardzkich wyróżniamy dwa grzbiety oddzielone od siebie Przełomem Bardzkim:

• położony na północnym-zachodzie Grzbiet Zachodni – najwyższy szczyt to Kortunał (675 m n.p.m.);
• południowo-wschodnia część Gór Bardzkich, którą jest Grzbiet Wschodni – na czele z Kłodzką Górą i Szeroką Górą.

Na niemieckich mapach sprzed 1945 roku nie znajdziesz Gór Bardzkich. W tamtych czasach Grzbiet Zachodni był uznawany za część Gór Sowich, Grzbiet Wschodni był z kolei zaliczany do Gór Złotych.

Grzbiet Wschodni

Wyższy i bardziej atrakcyjny z dwóch grzbietów. To tutaj znajdują się trzy najwyższe szczyty Gór Bardzkich: Szeroka Góra (766 m n.p.m.), Kłodzka Góra (757 m n.p.m.) i Ostra Góra (752 m n.p.m.).

Dawniej, głównym grzbietem Grzbietu Wschodniego przebiegała granica między Ziemią Kłodzką a Śląskiem. Pamiątką tamtych czasów są liczne kamienne słupki graniczne z XVIII w. z ledwo już widocznymi inicjałami właścicieli.

Szczytem być może nawet bardziej popularnym od Kłodzkiej Góry jest Kalwaria (583 m n.p.m.) – znana również jako Bardzka Góra. Jak wspominałem wcześniej, na jej szczycie znajduje się barokowa Kaplica Górska Matki Bożej Płaczącej z XVII w. Ponadto na jej zboczach znajdują się liczne kapliczki, cudowne źródełko, ruiny zamku z XIV w. i największy w Sudetach obryw skalny.

Kalwaria, Góry Bardzkie

Warty wzmianki jest tzw. Kamień Brygidy. Według miejscowych podań dawno temu zginęła tu w tragicznym wypadku młoda dziewczyna. W trakcie snu udusił ją bowiem sznurek z jej własnego kosza, w którym transportowała chrust. Tak naprawdę jednak głaz ten dostał się tu wraz z lodowcem. Miejsce to znajduje się poza szlakiem – przy tzw. Drodze Krakowskiej, która prowadzi z Barda do Przełęczy Łaszczowa wzdłuż potoku Węglówka.

Grzbiet Zachodni

Grzbiet Zachodni rozciąga się między Przełomem Bardzkim a Przełęczą Srebrną. Jest to niewysoki, acz szeroki masyw z trzema południkowymi grzbietami:

• masywem Kortunału (676 m n.p.m.);
• położonego w środku ramienia ze Słupem (667 m n.p.m.);
• najdłuższego grzbietu głównego.

Ta część Gór Bardzkich nie obfituje w atrakcje turystyczne podobnie jak Grzbiet Wschodni. Z drugiej strony możesz tu liczyć na dziesiątki kilometrów tras w ciszy i spokoju.

Klimat i pogoda

Klimat Gór Bardzkich jest dość łagodny. Średnia temperatura roczna u podnóża Gór Bardzkich waha się wokół 7 stopni Celsjusza.

Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, najzimniejszym jest z kolei styczeń.

Średnioroczne opady wahają się od 600-700 mm w Bardzie do 700-800 mm na Przełęczy Kłodzkiej. Najbardziej deszczowe miesiące to czerwiec i lipiec, natomiast największa szansa na słońce jest w sierpniu i we wrześniu latem oraz w styczniu zimą.

Piętra roślinne

Niższe partie Gór Bardzkich (do około 400 m n.p.m.) zaliczamy do piętra pogórza. Natomiast powyżej tej wysokości całość Gór Bardzkich to już regiel dolny.

Ciekawostką jest fakt, że na terenie Gór Bardzkich rośnie najwyższe drzewo w Polsce – licząca sobie 59,4 metra diaglezja zielona.

Miasta i miejscowości

Kłodzko

To leżące w centrum Kotliny Kłodzkiej miasto znajduje się równocześnie nieomal u stóp Gór Bardzkich. Oferuje też bardzo bogatą ofertę noclegową i gastronomiczną. Z tego powodu jest bardzo dobrym wyborem dla turysty pragnącego wyprawiać się w Góry Bardzkie.

Kukułka: widok na Kłodzko

Największe atrakcje turystyczne Kłodzka to:

• Twierdza Kłodzko z XIV i XV w. na Górze Fortecznej – kompleks obronny składający się z pięciu bastionów i półbastionu;
• szereg zabytkowych kamienic z XVI, XVII i XVIII w. na terenie starówki;
• gotycki most św. Jana z XIV w.;
• pozostałości XV-wiecznego systemu murów obronnych;
• neorenesansowy ratusz z XIX w. Jego wieża jest pozostałością znacznie starszego, pamiętającego średniowiecze budynku;
• barokowe kolegium z XVII w. (aktualnie liceum);
• kościół pw. Matki Bożej Różańcowej z XVII w.
• Podziemna Trasa Turystyczna pod Starówką z kilkunastoma salami tematycznymi prezentującymi historię miasta.

Bardo

To mające ponad 900 lat miasto jest położone w samym sercu Gór Bardzkich w malowniczym Przełomie Nysy Kłodzkiej. Jeszcze wcześniej biegł tędy tzw. szlak bursztynowy, czyli jeden z najważniejszych europejskich szlaków handlowych.

Widok na Bardo z obrywu skalnego

Do najważniejszych zabytków i ciekawych miejsc Barda zaliczamy następujące:

• barokowa bazylika mniejsza – Sanktuarium Matki Bożej Strażniczki Wiary Świętej – z przełomu XVII i XVIII w. A w nim najstarsza na Śląsku i w Polsce drewniana, polichromowa figura Madonny Tronującej z XI lub nawet X w., dwa obrazy namalowane przez najsłynniejszego śląskiego malarza barokowego – Michaela Willmanna – oraz panoramiczna ruchoma szopka z drugiej połowy XX w.
  Poza tym architektura i pozostałe wyposażenie kościoła również są imponująco okazałe.
  Przy kościele znajduje się ponadto barokowa plebania i klasztor redemptorystów z lat 1712-1716 z gotyckim ołtarzem z XV w. oraz bogatym zbiorem dzieł sztuki sakralnej oraz z innymi eksponatami;
• Kaplica Górska Matki Bożej Płaczącej z XVII w. na górze Kalwaria;
• pozostałości grodziska z czasów Bolesława Chrobrego – wysokie na 9 metrów i szerokie na 20-30 wały znajdują się przy ul. Noworudzkiej i Głównej;
• ruiny zamku z XIV w. na zboczach Kalwarii;
• zespół budynków przy ul. Głównej, które dawniej były zajazdami i gospodami dla pielgrzymów i turystów;
• 14 kaplic Drogi Krzyżowej na Wzgórzu Różańcowym z początku XX w;
• gotycki kamienny most na Nysie Kłodzkiej z XVI w.;
• tunel kolejowy z drugiej połowy XIX w. wykuty w skale na długości 360 m.

Srebrna Góra

To niewielkie miasteczko leży co prawda już na terenie Gór Sowich, jednak wciąż jest dogodną bazą wypadową na Grzbiet Zachodni Gór Bardzkich.

Z ciekawostek turystycznych warto tu zobaczyć:

• pocysterski kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła z lat 1729-1731;
• Dawną plebanię przy ul. Letniej 6 z 1730 r.;
• Kościół ewangelicki z 1592 r.;
• Twierdzę Srebrną Górę z lat 1763-1777;
• Sztolnia nr 2 dawnej kopalni srebra;
• Pozostałości sowiogórskiej kolejki zębatej: wiadukt Żdanowski, wiadukt Srebrnogórski i stalowy most wiszący.

Przełom Bardzki

Najbardziej malowniczy odcinek Nysy Kłodzkiej o długości 14 km pomiędzy Ławicą a Bardem. Zwany również Cudem Sudetów. Rzeka rozcina tu Góry Bardzkie na dwie połowy pięcioma meandrami. W niektórych miejscach zalesione zazwyczaj zbocza śmiało odsłaniają nagie skalne ściany.

Dla turystów jest udostępniona możliwość pokonania Przełomu kajakiem lub pontonem.

Widok na Bardo i przełom Nysy Kłodzkiej z obrywu skalnego

Spis treści

1. Szczyt Korony Gór Polski
   • Kłodzka Góra
2. Góry Bardzkie – najwyższy szczyt
3. Góry Bardzkie – szlaki
   • Mariańska Dolina i czerwona ścieżka spacerowa nad Wojciechowicami
   • Obryw Skalny i Kalwaria
   • Bardo i Różańcowa Góra
   • Niebieski szlak Bardo – Przełęcz Srebrna
     • Bardo – Żdanów
     • Żdanów – Wiadukt Srebrnogórski
     • Wiadukt Srebrnogórski – Fort Ostróg – Przełęcz Srebrna
     • Galeria zdjęć: niebieski szlak Bardo – Przełęcz Srebrna
   • Trasa u podnóży Gór Bardzkich z Przełęczy Srebrnej do Barda
     • Galeria zdjęć – trasa u podnóży Gór Bardzkich
4. Położenie geograficzne
   • Grzbiet Wschodni
   • Grzbiet Zachodni
5. Klimat i pogoda
6. Piętra roślinne
7. Miasta i miejscowości
   • Kłodzko
   • Bardo
   • Srebrna Góra
8. Przełom Bardzki
9. Góry Bardzkie – galeria zdjęć

Bibliografia

1 – https://polska-org.pl/9071393,Szeroka_Gora_766_m_n_p_m.html

2 – https://sciezkawbok.wordpress.com/2015/05/27/topograficzne-porzadki-ostra-gora-kontra-klodzka-gora-kontra-szeroka-gora/