Tatry Wysokie

Tatry Wysokie a Tatry Zachodnie

Turysta wędrujący uprzednio wyłącznie po Tatrach Zachodnich, wkraczając między postrzępione granie Tatr Wysokich może się czuć, jakby przeszedł do zupełnie innego świata. I nie bez powodu, bo charakter obydwu pasm górskich różni się od siebie zasadniczo.

Tatry Zachodnie to kraina zielonych na wiosnę i brązowych jesienią łagodnych wzniesień. Kraina rozległych jaskiń, ciasnych wąwozów i obfitujących w widoki hal.

Tatry Wysokie są z kolei krainą, w której dominuje szarość nagich skał i biel śniegu zalegającego nawet do późnego lata w wyższych, ocienionych żlebach. Tatrom Wysokim nie brakuje piękna, jest ono jednak znacznie bardziej surowe, groźne i majestatyczne. Granitowe grzbiety i szczyty opadają stromo ku rozległym kotłom i dolinom – pozostałościami królujących tu niegdyś lodowców. Wypływają z nich kaskadami krystalicznie czyste potoki górskie.

W Tatrach Wysokich 35 szczytów wznosi się na wysokość co najmniej 2400 metrów, aż 7 ma wysokość co najmniej 2655 metrów, a najwyższy z nich ma 2660 metrów – Gerlach.

Wędrowanie po Tatrach Zachodnich to mniej lub bardziej wymagający kondycyjnie spacer. Czasem trwający pół godziny, czasem kilkanaście. Wciąż jednak… spacer.

W Tatrach Wysokich większość szlaków szczytowych wymaga pewnej sprawności technicznej: nie brak tu łańcuchów, klamer i konieczności wspinaczki. Nierzadko na eksponowanym (przepaścistym terenie). Nie bez powodu śmigłowiec TOPR większość kursów odbywa ku Tatrom Wysokim.

Szlaki te są nie tylko trudne, ale również długie. Dla przykładu: chęć przejścia Orlej Perci z Kuźnic i w Kuźnicach kończąc, będzie wymagał od Ciebie prawdopodobnie rozpoczęcia trasy przed świtem.

Wychodząc w Tatry Wysokie bierz zawsze ze sobą dwie rzeczy: rozwagę i pokorę.

Szczyt Korony Gór Polski

Rysy

Rysy

Najwyższym szczytem polskiej części Tatr Wysokich są Rysy. Rysy nie tylko przynależą do grona szczytów Korony Gór Polski, ale dzięki wysokości 2499 m n.p.m. są również najwyższym z nich!

Technicznie rzecz biorąc Rysy nie są jednak najwyższym szczytem w Polsce. Poprawniej byłoby napisać, że jest to najwyżej położony punkt w Polsce. O co chodzi?

Otóż Rysy to szczyt o trzech wierzchołkach. Polskie “Rysy” to wierzchołek północno-zachodni. I nie, nie jest najwyższym z nich. Ten tytuł należy się środkowemu wierzchołkowi o wysokości 2501 m n.p.m., który znajduje się w całości po stronie słowackiej.

Ale czy to powinno mieć dla nas jakieś znaczenie? Nie, bo w niczym nie ujmuje to atrakcyjności polskiemu szlakowi na Rysy. Nie bez powodu przez wielu jest on uznawany za najpiękniejszy ze szczytów Korony Gór Polski.

Szlak na Rysy opisuję szczegółowo we wpisie: Rysy. Możesz się po nim spodziewać:

• licznych zdjęć z trasy i ze szczytu
• podpisanych panoram
• opisu szlaku
• wskazówek praktycznych
• ciekawostek turystycznych

Inne ciekawe szlaki

Hala Gąsienicowa i Czarny Staw Gąsienicowy

Czarny Staw Gąsienicowy

Szlak na Halę Gąsienicową przez Dolinę Jaworzynki lub Boczań to dobry wybór na swój pierwszy raz w Tatrach Wysokich. Już samo dojście na Przełęcz między Kopami nie jest pozbawione swoich uroków.

Prawdziwe piękno tego szlaku objawia się niespodziewanie dopiero za Przełęczą. Turyście wychodzącemu na Rówień Królowej ukazuje się nagle przepiękna panorama Doliny Gąsienicowej z wznoszącymi się nad nią szczytami Świnicy, Orlej Perci, masywnej Żółtej Turni i charakterystycznej piramidki Kościelca. Ten widok zaliczam do najpiękniejszych w całych Tatrach.

Hala Gąsienicowa

Na Hali Gąsienicowej znajduje się schronisko, na którym wielu turystów kończy swoją wycieczkę. Ja zalecam przedłużyć ją jednak co najmniej o spacer nad Czarny Staw Gąsienicowy. Otoczony półkolem górującymi nad nim zboczami Żółtej Turni, Granatów, Koziego Wierchu i Kościelca staw stanowi prawdziwie niezapomniany, górski krajobraz.

Kościelec

Kościelec z Przełęczy Karb

Dominujący nad Doliną Gąsienicową charakterystyczny masyw Kościelca sprawia niezwykle groźne i nieprzystępne wrażenie.

W rzeczywistości szlak na niego jest względnie łatwy, chociaż w kilku miejscach wymaga pewnej sprawności fizycznej przy wspinaczce. Pozbawiony jest jednak przepaści (co nie oznacza, że można być tu nieostrożnym).

Co sprawia, że szczyt ten przyciąga tłumnie turystów? Niepowtarzalna panorama. Ten groźny i majestatyczny szczyt jest otoczony półkolem sprawiających jeszcze bardziej nieprzystępne wrażenie innych skalistych turni: od masywu Żółtej Turni, przez postrzępione granie Granatów i Kozi Wierch, aż po olbrzymią Świnicę.

Kościelec rozdziela na dwie połowy Dolinę Gąsienicową: z jednej strony znajduje się kilkaset metrów w dole błyszcząca tafla Czarnego Stawu Gąsienicowego, z drugiej mieni się kilka mniejszych stawków Gąsienicowych.

Sam szczyt przypomina swym kształtem piramidkę. Nazwa “Kościelec” wzięła się od podobieństwa do dachów kościołów budowanych w stylu góralskim.

Na zachód widok obejmuje większą część Tatr Zachodnich: na czele z Kasprowym Wierchem, Giewontem i Czerwonymi Wierchami. Na południu widać dobrze całe Podhale. Na horyzoncie majaczą Beskidy z dominującą Babią Górą.

Dolina Zielona Gąsienicowa. W tle Kasprowy Wierch i Giewont

Na koniec warto wspomnieć, że trasa na Kościelec i z powrotem do Kuźnic jest względnie krótka: wprawnemu piechurowi zajmie nie więcej niż 8h wraz z krótkimi odpoczynkami.

Świnica

Świnica w promieniach świtu

Świnica to najwyższy szczyt w tej części Tatr Wysokich. Warto go odwiedzić z kilku powodów.

Pierwszym jest wyjątkowo bogata panorama, którą szczyt zawdzięcza swej lokalizacji mniej więcej w połowie długości Tatr. Przy dobrej pogodzie można stąd podziwiać wierzchołki większości tatrzańskich szczytów.

Drugim jest bliskość Kolejki na Kasprowy Wierch oraz schroniska PTTK na Hali Gąsienicowej. Dzięki temu można sobie znacząco skrócić wycieczkę na Świnicę.

Wreszcie po trzecie, Świnica jest szlakiem wymagającym pewnych zdolności technicznych. Dla miłośników wspinaczki, łańcuchów i klamer szlak ten będzie dobry na rozgrzewkę.

Przełęcz Zawrat

Widok na Tatry Wysokie z Przełęczy Zawrat

Przełęcz Zawrat jest dla jednych ledwie początkiem trasy na Orlą Perć. Dla drugich jest celem wyprawy obejmującej dwie piękne doliny tatrzańskie: Dolinę Pięciu Stawów Polskich i Dolinę Gąsienicową.

Zdobywcy przełęczy podziwiają widok na obydwie wspomniane doliny oraz na górującą nad przełęczą Świnicę z jednej strony i grań Orlej Perci z drugiej. Co więcej, niemal równie ciekawe widoki towarzyszyć nam będą przez długie godziny wchodzenia na Przełęcz i schodzenia z niej.

Szlak na Zawrat od Doliny Gąsienicowej wiąże się z koniecznością wspinaczki, dlatego zalecam wejście od tej strony. Zejście do Doliny Pięciu Stawów jest z kolei spacerem. Długim, ale wciąż spacerem.

Orla Perć

Orla Perć od strony Zawratu

Jeden z najsłynniejszych szlaków w polskich Tatrach i najtrudniejszy z nich. Wędrówka nim wymaga wielkiej sprawności fizycznej i obycia technicznego oraz sporej odporności na ekspozycje. Przez większość trasy albo będziemy się wspinać, albo balansować nad przepaścią. Nierzadko i to i to.

Niemal do poziomu legend urosły miejsca takie jak: krok nad przepaścią, metalowa drabinka nad Kozią Przełęczą i wędrówka bardzo wąską i bardzo przepaścistą granią Granatów. Starczy powiedzieć, że na Orlej Perci ma miejsce najwięcej wypadków (również śmiertelnych) w całych Tatrach. W sezonie niemal nie ma tygodnia bez śmigłowca TOPR kursującego na pomoc turystom w okolice tego szlaku.

Granaty widziane z Kościelca

Jednak to właśnie trudności i niebezpieczeństwa Orlej Perci przyciągają licznych turystów, którzy pragną sprawdzić swe siły. Do niewątpliwych plusów należy zaliczyć również przepiękne widoki towarzyszące nam przez praktycznie całą trasę.

Przejście Orlej Perci z Kuźnic lub Palenicy Białczańskiej to trasa na kilkanaście godzin. Z tego powodu część osób rozbija ją na kilka etapów, część rozpoczyna ze schroniska PTTK na Hali Gąsienicowej lub w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, a pozostali… rozpoczynają trasę grubo przed świtem.

Przełęcz Krzyżne

Orla Perć widziana znad Siklawy

Przełęcz Krzyżne jest obok Przełęczy Zawrat jednym z punktów końcowych Orlej Perci. Podobnie do Zawratu, trasa przez Krzyżne obfituje w wyjątkowo pyszne widoki oraz daje możliwość zwiedzenia Doliny Gąsienicowej i Doliny Pięciu Stawów Polskich.

Nazwa “Krzyżne” wzięła się stąd, że przełęcz ta znajduje się na “skrzyżowaniu” trzech monumentalnych gór: Wołoszyna, Buczynowej Turni i Koszystej.

Rusinowa Polana, Wiktorówki i Gęsia Szyja

Rusinowa Polana latem

Dla odmiany spokojniejsza trasa, na którą z powodzeniem mogą wybierać się osoby starsze oraz dzieci. Rusinowa Polana to piękna i rozległa górska polana wznosząca się na zboczu Gęsiej Szyi. Polana oferuje ciekawy widok na słowackie szczyty Tatr Wysokich. W sezonie odbywa się tu ponadto kulturalny wypas owiec, a w jednej z chat można nabyć świeżo wędzone oscypki.

Nieopodal Rusinowej Polany znajduje się ukryte w gąszczu leśnym sanktuarium na Wiktorówkach. To mały, ale wyjątkowo piękny zabytkowy kościółek o nader ciekawym wnętrzu. Osoby mniej pasjonujące się góralską architekturą sakralną może zainteresować mur pamięci. Znajduje się na nim kilkadziesiąt tabliczek poświęconych ofiarom wypadków śmiertelnych w Tatrach i w innych górach świata. A większość z nich dotyczy ratowników górskich, przewodników, himalaistów… Jeżeli coś może nauczyć pokory wobec gór, to jest to właśnie chwila kontemplacji nad losem tych wszystkich doświadczonych i słynnych zdobywców.

Sanktuarium Maryjne na Wiktorówkach

Punktem kuluminacyjnym wielu wycieczek w te okolice jest wspinaczka po ponad 1000 stopni na szczyt Gęsiej Szyi. Wycieczka mozolna i dająca się we znaki. Rekompensatą jest całkiem ładny widok na otoczenie Doliny Białki oraz masywne zbocza Wołoszyna i Koszystej.

Wołoszyn widziany z Gęsiej Szyi

Dolina Roztoki i Dolina Pięciu Stawów Polskich

Dolina Roztoki to najszybszy szlak dojściowy do prawdziwej perły wśród tatrzańskich dolin: Doliny Pięciu Stawów Polskich, zwanej potocznie “Piątką”. Pomijając kwestię sporną jaką jest faktyczna ilość stawów w dolinie, nie można jej odmówić wyjątkowego uroku.

Jest to najwyżej położona dolina w polskich Tatrach (nie licząc niewielkich dolinek pod Orlą Percią). Dolina jest rozległym płaskowyżem znajdującym się w kotlinie zamkniętej Orlą Percią z jednej strony a Szpiglasowym Wierchem a zboczami Miedzianego i Opalonego Wierchu z drugiej strony.

Dolina Pięciu Stawów Polskich zimą

Dolina ma kształt półksiężyca, na całej długości którego są rozrzucone wspomniane stawy. Na jednym z jego końców znajduje się wzniesione nad brzegiem Przedniego Stawu Polskiego Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.

Bramą do doliny jest olbrzymi próg skalny opadający do leżącej kilkaset metrów w dole Doliny Roztoki. Wody zasilane głównie przez Wielki Staw Polski opadają z tego progu, tworząc największy wodospad w polskich Tatrach – Wielką Siklawę. Tworzą go dwie lub trzy strugi wodne (w zależności od stanu wód) spadające z wysokości około 70 metrów ze skalnej ściany.

Siklawa

Nad Doliną Roztoki górują kilkusetmetrowe ściany Granatów i Wołoszyna, wzdłuż których wiedzie szlak rozpoczynający się nieopodal Wodogrzmotów Mickiewicza na drodze do Morskiego Oka. Wodogrzmoty Mickiewicza to trzy kaskady, który tworzy potok Roztoka. Więcej na ich temat piszę w opisie szlaku na Rysy.

Warto przy tej okazji wspomnieć o Schronisku PTTK w Dolinie Roztoki. Znajduje się ono nieco niżej w dolinie tej samej nazwy – po drugiej stronie szlaku do Morskiego Oka. Główną zaletą tego schroniska jest jego stosunkowo mała popularność wśród turystów. Niektórzy decydują się nocować w nim przed wyprawami w dalsze części Tatr.

Schronisko PTTK w Dolinie Roztoki

Szlak przez Świstówkę Roztocką

Szlak przez Świstówkę Roztocką (ścieżka na zboczu z lewej strony)

Jeden z dwóch szlaków umożliwiających przejście z Morskiego Oka do Doliny Pięciu Stawów. Wiedzie przez dolinkę Świstówkę Roztocką, której nazwa wzięła się od żyjących tu świstaków. Szlak jest piękny widokowo, jednak jest zamykany zimą dla ochrony przyrody. Przy ładnej pogodzie można z niego podziwiać z jednej strony Dolinę Pięciu Stawów wraz z otoczeniem: na czele z Orlą Percią i Wołoszynami, z drugiej strony Dolinę Rybiego Potoku i sporą część Tatr Wysokich.

Szpiglasowy Wierch

Szpiglasowy Wierch

Drugi ze szlaków prowadzących z Morskiego Oka do “Piątki”. Wejście od strony Morskiego Oka jest na tyle łatwe, że zostało pogardliwie ochrzczone mianem “ceprostrady”. Nazwa ta oznacza autostradę dla ceprów – początkujących turystów.

I faktycznie szlak ten jest łatwy, gdyż przez większą część wiedzie po szerokich, kamiennych stopniach. Dopiero tuż przed Przełęczą Szpiglasową trzeba się wspiąć po kilku łańcuchach. Do samego szczytu należy jeszcze odbić za żółtymi znakami – a później wrócić tą samą trasą na Przełęcz Szpiglasową.

Mięguszowieckie Szczyty (z lewej), Szpiglasowy Wierch (na drugim planie)

Wariant od strony Doliny Pięciu Stawów jest znacznie trudniejszy – zwłaszcza zimą. Elementy wspinaczki, przepaście i zalegający tu miejscami nawet późnym latem śnieg były przyczynami kilku śmiertelnych wypadków.

Nie chciałbym jednak kończyć opisu tego szlaku tak ponurym akcentem. Widoki towarzyszące turystom na tym szlaku przez praktycznie całość trasy są prawdziwie niepowtarzalne. Szlak na Szpiglasowy Wierch polecam z całego serca – przy czym mniej doświadczonym turystom bez sprzętu (raki, czekan) zdecydowanie latem.

Wrota Chałubińskiego

Wrota Chałubińskiego

Mało popularny szlak schowany w cieniu trasy na Szpiglasowy Wierch z Morskiego Oka. Mniej więcej w jego połowie czerwone znaki odłączają się od żółtych i prowadzą turystów dnem urokliwej Dolinki za Mnichem. Następnie ten raczej krótki szlak wyprowadza turystów zakosami na wąską przełęcz nazwaną Wrotami Chałubińskiego.

Kiedyś wiódł tędy szlak prowadzący do słowackiej Doliny Ciemnosmreczyńskiej. Aktualnie jest on zamknięty, dlatego wybierając się na Wrota Chałubińskiego będziemy musieli wrócić tą samą drogą.

Morskie Oko i Czarny Staw pod Rysami

Schronisko PTTK nad Morskim Okiem

(Bardzo) długa, (bardzo) popularna i (bardzo, bardzo, bardzo) zatłoczona trasa prowadząca nad najsłynniejszy staw w Polsce i drugi – nieco mniej słynny. Trasę tę przedstawiłem szczegółowo we wpisie o szlaku na Rysy.

Czarny Staw pod Rysami zimą

Mięguszowiecka Przełęcz pod Chłopkiem

Przyznajcie: ta nazwa brzmi wyjątkowo komicznie. Co więcej, mało kto w ogóle słyszał o tym miejscu. A jednak, szlak na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem jest jednym z najtrudniejszych i najciekawszych w polskich Tatrach!

Szlak na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem

Szlak ten zaczyna się u brzegu Czarnego Stawu pod Rysami. Szlak na Przełęcz pod Chłopkiem jest bardziej wymagający technicznie od szlaku na Rysy, nieco krótszy i oferujący porównywalne widoki. (To ostatnie nie dotyczy słynnej panoramy z samego szczytu Rysów).

Jest tutaj kilka trudnych miejsc wspinaczkowych, są przepaście, kozice, kilkusetmetrowe turnie Szczytów Mięguszowieckich i zalegający u ich podnóża tzw. płat wiecznego śniegu. I co najważniejsze – szlak na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem jest znacznie mniej popularny od szlaku na Rysy. Jak do tej pory na żadnej ze swoich wypraw tym szlakiem nie minąłem na nim więcej niż kilkudziesięciu turystów.

Widok na ściany Kazalnicy Mięguszowieckiej

Lubisz wymagające, całodniowe szlaki oferujące piękne widoki? Lubisz się wspinać i nie lękasz się przepaści? Jednocześnie nie przepadasz za tłumami? Z całego serca polecam szlak na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem.

Widoki z Mięguszowieckiej Przełęczy pod Chłopkiem

Miejscowości

Zakopane

Zakopane nie bez powodu bywa nazywane zimową stolicą Polski. Jest to największe, najbardziej popularne miasto w regionie. Widać to zwłaszcza na Krupówkach – najsłynniejszej zakopiańskiej ulicy. W czasie sezonu kłębi się na niej tysiące turystów. Jest to główny powód, dla którego lepiej Zakopanego unikać.

Mimo to zamieściłem je w tym zestawieniu. Czemu? Bo Zakopane ma swoje liczne, niezaprzeczalne zalety.

Po pierwsze, niezwykle dogodna lokalizacja pośrodku podnóża polskich Tatr. Dzięki temu łatwo i szybko dostaniesz się stąd zarówno w Tatry Wysokie, jak i w Tatry Zachodnie. Do punktu początkowego każdego szlaku dostaniesz się stąd maksymalnie w pół godziny jazdy samochodem.

Zakopane jest również miastem pełnym zabytkowych wilii i góralskich kościołów. Turysta może tu odwiedzić liczne muzea, parki i słynny Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzysku. A na tym nie koniec atrakcji turystycznych Zakopanego. Włączenie kilku z nich do planu swojej wyprawy w Tatry Wysokie nie będzie złym pomysłem.

Zakopane przoduje również pod względem liczby sklepów, punktów gastronomicznych i innych obiektów turystycznych. Jedno jest pewne: w Zakopanem nie będziesz miał problemów z zaopatrzeniem się na czekające Cię wyprawy.

Bukowina Tatrzańska

Bukowina Tatrzańska jest położona dalej na wschód niż Zakopane. Z tego powodu jest dogodniejszą bazą wypadową dla turystów wybierających się na Rysy i w okolice Morskiego Oka i Doliny Pięciu Stawów Polskich.

Bukowina Tatrzańska słynie z niezwykle pięknego widoku roztaczającego się na Tatry Wysokie. Miejscowość wznosi się na wierzchołkach kilku wzniesień i u ich podnóży.

Nie ma tutaj wielu zabytków, za to atrakcji turystycznych innego rodzaju jest w bród:

• dwa aquaparki z kompleksami basenów termalnych
• kilkadziesiąt wyciągów narciarskich
• liczne trasy rowerowe

Na terenie Bukowiny Tatrzańskiej znajdują się liczne karczmy, pizzerie i inne lokale gastronomiczne oraz sklepy.

Jeśli połączenie wyciskania siódmych potów na górskich szlakach i relaks w saunie to dla Ciebie połączenie idealne, to Bukowina Tatrzańska powinna być dla Ciebie naturalnym wyborem.

Klimat Tatr Wysokich

Klimat tatrzański, zwany również alpejskim, jest typowym klimatem wysokogórskim. Klimat ten cechuje wyjątkowa surowość, zmienność i gwałtowne załamania pogody. Klimat w Tatrach staje się tym bardziej ostry, im na wyższą wysokość się wespniemy. Nieodzownym elementem wyposażenia podczas ataku na wysokotatrzańskie szczyty jest ciepła odzież – nawet w środku lata.

Tatry Wysokie

A lato jest w Tatrach wyjątkowo krótkie i kapryśne. Lato rozpoczyna się w połowie czerwca, a kończy wraz z końcem sierpnia. Pamiętaj, że w Tatrach nawet latem może zaskoczyć Cię burza z gradem czy śnieżyca!

Wiosna i jesień są krótkie i raczej chłodne. Licz się z tym, że w wyższych partiach gór na wiosną i jesień będzie zalegał śnieg. Na wycieczki nada się raczej jesień, która jest z reguły bardziej pogodna od wiosny.

Prawdziwie surową porą roku w Tatrach jest jednak zima. Zima rozpoczyna się tutaj już w listopadzie, a kończy dopiero w maju. Jak już wspomniałem, śnieg w wyższych partiach Tatr może jednak spaść znacznie wcześniej – i stopnieć znacznie później. Dotyczy to zwłaszcza ocienionych żlebów i kotłów znajdujących się na północnych zboczach szczytów tatrzańskich. W takich miejscach śnieg nierzadko nie topnieje wcale przez cały rok. Idealnym przykładem jest tzw. płat wiecznego śniegu zalegający pod Mięguszowieckimi Szczytami przy szlaku na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem.

Morskie Oko zimą

Liczysz na ładne widoki? Pewnie, że liczysz, kto nie liczy. W takiej sytuacji rozważ udanie się w Tatry jesienią. Jesień jest najbardziej pogodną porą roku w Tatrach – zwłaszcza chłodny już październik.

Warto przy tej okazji wspomnieć o inwersji temperatur. Jest to ciekawe zjawisko pogodowe, które polega na tym, że zimą temperatura w dolinach może być nawet o kilkanaście stopni niższa niż na szczytach.

Innym ciekawym zjawiskiem są tzw. morza mgieł, które tworzą się w dolinach. Czasem wielogodzinna wędrówka we mgle na szczyt może się więc nam bardzo opłacić.

Na koniec pamiętaj o silnych tatrzańskich wiatrach. Na wielu szczytach wiatr wieje praktycznie non stop. Znacznie obniża to odczuwalną temperaturę i może doprowadzić do szybkiego wyziębienia spoconego ciała. Zalecam ubranie się w odzież chroniącą przed wiatrem.

Widok na Rysy z Ceprostrady

Najsłynniejszym tatrzańskim wiatrem jest tzw. halny. Halny to niszczycielski żywioł dewastujący ogromne połacie lasu, niszczący szlaki i bardzo groźny dla turystów. Halny powstaje, gdy wielkie masy powietrza przewalają się przez główną grań Tatr. Duża różnica wysokości sprawia, że wiatr najpierw ochładza się wraz z wspinaniem się do góry, by następnie równie gwałtownie ogrzać się przy spadaniu w dół.

Stawy

Tatrzańskie jeziora są nazywane powszechnie stawami. Większość stawów w polskich Tatrach znajduje się w Tatrach Wysokich. Stawy występują najczęściej w grupach, po kilka razem.

Jak pisał Dyakowski Bohdan:

Niewypowiedzianie piękne są te stawy, położone u stóp szarych, ponurych skał, a posiadające przedziwnie czystą wodę, która się mieni prześliczną zielenią szmaragdów lub cudownym błękitem szafirów.

Morskie Oko

Wysokość: 1393 m n.p.m.

Wielkość: 34,54 ha

Głębokość: 50,8 m

Tafla Morskiego Oka

Morskie Oko to największe i, zależy kogo spytacie, najpiękniejsze jezioro polskich Tatr. Słynie z tego, że jest jedynym stawem tatrzańskim, w którym żyją naturalnie ryby. Stąd też wzięła się jego pierwsza nazwa – Rybie Jezioro.

Zacytuję opisujący Morskie Oko wiersz Józefa Przerwy-Tetmajera:

Skądże to wielkie i ciche zwierciadło

Na Karpaty spadło?

Któż nad nim te nagie skały

Ustawił w ołtarz wspaniały?

Szczyty nad Morskim Okiem

Wokół Morskiego Oka wyrosły przeróżne baśnie. Najsłynniejszą jest rzekome podziemne połączenie tego jeziora z morzem. Dowodem tego miałyby być belki wyławiane z jeziora – rzekomo pochodzące z rozbitych okrętów. Mniej znana legenda prawi, że na dnie Morskiego Oka odpoczywa od czasów potopu olbrzymia ryba, której grzbiet w całości zarósł już mchem, glonami i pleśnią.

Czarny Staw pod Rysami

Wysokość: 1580 m n.p.m.

Wielkość: 20,64 ha

Głębokość: 76,4 m

Widok na Rysy z Ceprostrady. W dole Czarny Staw Gąsienicowy

Czarny Staw pod Rysami to trzeci pod względem powierzchni i drugi pod względem głębokości staw w polskich Tatrach. Słynie przede wszystkim z prawdziwie wysokogórskiego otoczenia. Dookoła niego wznoszą się na kilkaset metrów wysokie, strzeliste turnie. Groźne, niezdobyte skały w połączeniu z niezwykle nieprzenikliwą, ciemną tonią stawu nadają temu miejsce specyficzny charakter.

Tak pisała o nim w 1844 roku Łucja Rautenstrauchowa:

Czarny Staw jest stolicą śmierci. Wszystko martwe, ponure, żałobne, a najbardziej sam staw, którego woda jest tak czarna, jakby kirem pokryta.

Pięć Stawów Polskich

Zadni Staw Polski

Słynna wysokogórska dolina w kształcie półksiężyca. Na całej jej długości ponad 4 kilometrów znajdują się rozrzucone stawy i stawki. Wody wszystkich stawów zasilają Wielki Staw Polski, a z niego spływają ponad 70-metrową kaskadą wodospadu zwanego Siklawą.

Wielki Staw Polski

Wbrew nazwie stawów tych jest sześć, nie pięć. A mowa tu tylko o stawach stałych – tj. niewysychających przez cały rok. Zaliczamy do nich:

• Przedni Staw (1668 m n.p.m., 7,72 ha, 34,6 m głębokości) – nad jego brzegiem wznosi się schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.
• Mały Staw (1667 m n.p.m., 0,18 ha, 2,1 m głębokości) – ciekawostką są żyjące w nim skorupiaki, małże i inne.
• Wielki Staw (1665 m n.p.m., 34,14 ha, 79,3 m głębokości) – największy z 6 stawów w dolinie. W jego toniach zmieściłby się cała krakowska bazylika – z wody wystawałby tylko czubek jej dachu.
• Czarny Staw (1722 m n.p.m., 12,65 ha, 50,4 m głębokości)
• Zadni Staw (1890 m n.p.m., 6,46 ha, 31,6 m głębokości)
• Wole Oko (1862 m n.p.m., 0,1 ha, 2,5 m głębokości) – szósty, pominięty w nazwie zbiornik wodny w Dolinie Pięciu Stawów Polskich

Stawy Gąsienicowe

Stawy Gąsienicowa przed świtem

21 stawów położonych w górnej części Doliny Gąsienicowej to największe skupisko stawów w Tatrach Polskich. To im zawdzięcza swą starą nazwę (Hala Stawiańska) Hala Gąsienicowa. Ładny widok na wszystkie z nich oferuje wznoszący się nad Doliną Gąsienicową szczyt Kościelca.

Czarny Staw Gąsienicowy

Wysokość: 1619 m n.p.m.

Wielkość: 17,9 ha

Głębokość: 51,0 m

Najładniejszy i największy ze stawów Gąsienicowych. Znajduje się u stóp Kościelca, pod jego kilkusetmetrową skalną ścianą. Oferuje wyjątkowo bogaty widok na Żółtą Turnię, Orlą Perć i na sam Kościelec.

Geografia

Tatry Wysokie to część Tatr o charakterze alpejskim, granicząca z Tatrami Zachodnimi na Zachodzie i Tatrami Bielskimi na północnym-wschodzie.

Tatry Wysokie zajmują stosunkowo niewielki obszar ok. 340 km² (dla porównania: Tatry Zachodnie zajmują ok. 400 km²). Większa część Tatr Wysokich znajduje się na Słowacji.

Tatry Wysokie i Tatry Bielskie (te drugie leżą w całości na terenie Słowacji) są określane razem jako Tatry Wschodnie. Tatry Wschodnie to jedno z trzech pasm górskich należących do tzw. Łańcucha Tatrzańskiego (obok Tatr Zachodnich i Gór Choczańskich).

Na terenie Polski Tatry dzielą się w praktyce na Tatry Zachodnie i właśnie Tatry Wysokie. W praktyce wygląda to tak:

• Łańcuch Tatrzański
  • Tatry Zachodnie
  • Tatry Wschodnie
    • Tatry Wysokie
    • Tatry Bielskie
    • Góry Choczańskie

Na terenie polski granica między Tatrami Zachodnimi a Tatrami Wysokimi biegnie Suchą Doliną Gąsienicową i Doliną Gąsienicową, a kończy się na leżącej na głównej grani Tatr Przełęczy Liliowe.