Chełmiec

Chełmiec – szczyt

Chełmiec to szczyt, który dominuje krajobraz ponad Kotliną Wałbrzyską pomimo tego, że wysokością ustępuje Borowej. Widać go z każdej miejscowości w okolicy.

To samotna kopuła wystająca o 400 metrów ponad zabudowania Wałbrzycha i leżąca w oddali od innych szczytów Gór Wałbrzyskich. Jest również najwybitniejszym pośród nich.

Dzięki charakterystycznej sylwetce przypominającej trapez oraz wystających ze szczytu dwóch masztów telekomunikacyjnych, wieży widokowej i krzyżowi Chełmiec jest najbardziej rozpoznawalnym szczytem Gór Wałbrzyskich.

Przy dobrej widoczności można go zobaczyć nawet z odległego o 70 km Wrocławia.

Zacznijmy od poznania atrakcji znajdujących się na szczycie Chełmca.

Chełmiec – wieża widokowa

Wieża widokowa na Chełmcu jest bez dwóch zdań najpopularniejszym obiektem turystycznym na szczycie.

Dlaczego?

Zobacz sam na zdjęciach w kolejnym rozdziale, jakie widoki się z niej rozpościerają.

Wieża widokowa na Chełmcu

Wieża została wybudowana w latach 1887-1888 z inicjatywy Wałbrzyskiego Towarzystwa Górskiego. Sfinansowana przez rodzinę Hochbergów budowla mieściła w sobie gospodę i schronisko na Chełmcu.

Aktualnie wieża służy wyłącznie obserwacji roztaczających się z niej widoków. Można też usiąść na ławkach w środku i zjeść własny posiłek. Obiekt nie świadczy usług gastronomicznych.

Stylizowany na ruinę budynek ma 22 metry wysokości. Po drodze na szczyt czeka cię sporo schodów. Niektóre są dość strome. Wyjście na dach jest z kolei na tyle wąskie, że możesz mieć problem przedostać się z dużym plecakiem na plecach.

Gdy już ci się to uda, wyjdziesz na niewielką platformę widokową.

Chełmiec – widoki

Z wieży widokowej na Chełmcu roztacza się przepiękna, dookolna panorama – jedna z najładniejszych w całych Sudetach.

Na wschodzie leży Wałbrzych. Jego liczne budynki mieszkalne i przemysłowe zadziwiająco dobrze komponują się z otaczającymi miasto zalesionymi szczytami Gór Wałbrzyskich.

Kompleks przemysłowy w Wałbrzychu

Szczególną uwagę zwracają najwyższe szczyty wznoszące się nad Wałbrzychem – są to tzw. Góry Czarne będące częścią Gór Wałbrzyskich. Szczególnie imponująco prezentuje się ich faktycznie najwyższy szczyt – Borowa. Doskonale widać słynną stromiznę na jej północnym zboczu.

Borowa i Góry Czarne

Za Górami Czarnymi i nieco na lewo od nich wznoszą się odległe Góry Sowie. Największym z widocznych szczytów jest Wielka Sowa, która również należy do Korony Gór Polski.

Borowa: widok na Góry Sowie (Wielka Sowa z lewej)

Kolejnym szczytem KGP, który widać z Chełmca, jest Waligóra. Widać zresztą również sporą część Gór Kamiennych, do których należy. Z daleka przypominają masywny i długi, acz wyszczerbiony mur. Dostrzeżesz je na prawo od Borowej.

Chełmiec: Widok na Góry Wałbrzyskie i na Góry Kamienne

Chełmiec: Widok na Góry Kamienne

Góry Kamienne ciągną się niemal do stóp Karkonoszy. Te najwyższe pasmo Sudetów widać przy dobrej pogodzie. Widok będzie nieco zasłaniał maszt przekaźnika telewizyjnego.

Maszt nie jest jednak w stanie zasłonić masywnej Śnieżki, którą dostrzeżesz nieco na prawo od niego. To trzeci szczyt Korony Gór Polski widziany z Chełmca.

Czwartym jest Skalnik (Rudawy Janowickie). Na poniższym zdjęciu jest to pierwszy szczyt z prawej (widoczny tylko w połowie). Panorama obejmuje również inne szczyty tego pasma górskiego.

Chełmiec: Widok na Karkonosze

Na tym jednak nie koniec. Na północnym-zachodzie dostrzeżesz kolejny popularny szczyt Gór Wałbrzyskich – Trójgarb. Bardzo wyraźnie widać stąd jego trójwierzchołkowy masyw.

A za nim, na samym horyzoncie, panorama obejmuje większą część Gór Kaczawskich – w tym Skopiec z Korony Gór Polski.

Chełmiec: widok na Trójgarb i na Góry Kaczawskie

Chełmiec: widok na Trójgarb, na Góry Kaczawskie i na Pogórze Kaczawskie

Na prawo od Trójgarbu wznoszą się mniejsze wzniesienia Gór Wałbrzyskich i pofałdowane Pogórze Wałbrzyskie.

Chełmiec: widok na Pogórze Wałbrzyskie

Na tle prawego skraju Pogórza Wałbrzyskiego wznosi się Masyw Ślęży. Przy sprzyjających warunkach dostrzeżesz (od lewej) Wieżycę, Ślężę i Radunię.

Ślęża to szósty szczyt Korony Gór Polski widziany z Chełmca.

Chełmiec: widok na Wałbrzych, dalej na Pogórze Wałbrzyskie i na Masyw Ślęży

Na prawo od Ślęży znajdują się wspomniane już Góry Sowie i początek opisywanej panoramy.

Chełmiec wieża widokowa – godziny otwarcia

Uwaga! Wieża jest czynna wyłącznie od wiosny do jesieni w piątki, soboty i niedziele w godzinach od 10:00 do 18:00.

Aktualnych dni i godzin otwarcia szukaj na przykład na stronie internetowej Szczawna-Zdroju.

Uwaga 2! Obiekt może być zamknięty w przypadku złych warunków atmosferycznych.

Nadajnik Chełmiec – Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy

Nadajnik na Chełmcu to najbardziej charakterystyczny element Radiowo-Telewizyjnego Ośrodka Nadawczego.

Ten znajdujący się nieopodal wieży widokowej maszt z 1973 roku liczy sobie aż 69 metrów.

Obok niego wybudowano nowy, niższy maszt. Ma on w przyszłości zastąpić starą konstrukcję.

To między innymi dzięki obydwu masztom wierzchołek Chełmca jest bez problemu rozpoznawalny nawet z odległości kilkudziesięciu kilometrów.

Nadajnik telewizyjny na Chełmcu

Budynek RTON znajduje się nieco na uboczu, za wieżą widokową. Dzięki temu nie psuje zbytnio turystycznego charakteru Chełmca.

Obiekt został wybudowany krótko po II wojnie światowej. W następnych latach miał jeden cel: zagłuszać transmisje Radia Wolna Europa.

Jedyną pozostałością tamtych czasów są stojące jeszcze na szczycie pozostałości betonowych słupów ogrodzenia.

Chełmiec – krzyż

Kolejną konstrukcją, dzięki której Chełmiec jest tak charakterystyczny w krajobrazie, jest 45-metrowy Krzyż Milenijny. Zwłaszcza nocą, gdy jest oświetlony dużymi reflektorami.

Krzyż znajduje się po drugiej stronie szczytu, nieco niżej niż nadajnik telewizyjny.

Krzyż na Chełmcu

Krzyż jest punktem końcowym tzw. Drogi Krzyżowej Górniczego trudu. To czternaście kapliczek rozsianych na szlaku z Boguszowa-Gorców. Teren wokół krzyża jest również miejscem uroczystości religijnych (msze polowe i lokalne pielgrzymki)

Krzyż poświęcono w 2000 roku, a kapliczki zostały wzniesione rok później.

Infrastruktura turystyczna

Na szczycie Chełmca znajduje się ponadto wiata turystyczna, ławy, stoły i kilka miejsc na ognisko.

Ławy na szczycie Chełmca

Na środku polany znajdującej się na szczycie Chełmca rośnie olbrzymie drzewo dające cień w słoneczne dni.

Łagodny szczyt Chełmca

Nieopodal wieży widokowej znajduje się ponadto tablica informacyjna.

Chełmiec – szlaki

Który szlak na Chełmiec wybrać? Odkryj moje propozycje i zdecyduj sam.

Chełmiec – jak wiele innych szczytów Gór Wałbrzyskich – wyglądem przypomina potężną wyspę wystającą na kilkaset metrów nad okolicę.

Mimo tego szlaki prowadzące na Chełmiec są raczej łatwe i przyjemne w przejściu. Na tyle, że jest to idealny cel na rodzinne wycieczki – nawet z małymi dziećmi.

Stromsze i bardziej nużące będą szlaki wspinające się na północne zbocza góry – niebieski szlak ze Szczawna-Zdroju i zielony z Lubomina.

Chełmiec – najkrótszy szlak z Boguszowa-Gorców (i najciekawszy)

Stosunkowo krótka, łagodna i atrakcyjna krajobrazowo trasa na Chełmiec wiodąca wzdłuż czternastu stacji Drogi Krzyżowej Górniczego Trudu.

Po drodze znajduje się kilka ciekawych punktów widokowych. Jest również opcja zboczenia ze szlaku i wejścia na platformę widokową na Paluchu.

Jest to też jednak wariant najbardziej popularny wśród turystów, których możesz tu wielu spotkać – zwłaszcza w sezonie.

Zabytkowy rynek i Droga Krzyżowa Górniczego Trudu

Droga Krzyżowa Górniczego Trudu: Stacja 1 – Haniebny Wyrok

Wędrówka wśród malowniczych łąk

Łąka pod Paluchem

To chyba najbardziej malowniczy fragment trasy. Będziesz szedł wśród wysokich traw porastających znajdującą się po obu twoich stronach łąkę. Krajobraz będzie obfitował w łagodne, w większości niezalesione wzgórza.

Koniecznie wespnij się do trzeciej kapliczki, skąd otworzy się przed tobą widok na odległe zabudowania Boguszowa-Gorców na tle Gór Kamiennych.

Zbliżenie na Boguszów Gorce

Łagodna wędrówka przez łąkę

Ciąg dalszy krajobrazu

Po około kilometrze takiego spaceru dotrzesz do wiaty turystycznej.

Altanka pod Paluchem

Zerknij za siebie, by dostrzec taki widok:

Widok spod wiaty pod Paluchem

Opcjonalnie: platforma widokowa na Paluchu

Zanim pójdziesz dalej, rozważ zboczenie ze szlaku w wyraźną ścieżkę znajdującą się na lewo od wiaty.

Odejście na Paluch

Ta po 5-10 minutach nieco bardziej stromej wędrówki doprowadzi cię do platformy widokowej na Paluchu.

Platformowa widokowa na Paluchu

Nie oferuje ona tak pięknej panoramy, jaka rozpościera się z wieży widokowej na Chełmcu. Z drugiej strony jej zdobycie nie wiąże się z dużym nakładem sił czy czasu.

Ja ją polecam jako przedsmak widoków z Chełmca – albo jeśli planujesz wejście od poniedziałku do czwartku, gdy wieża widokowa jest zamknięta.

A oto widoki z platformy na Paluchu:

Panorama z Palucha

Panorama z Palucha na Góry Czarne i Borową

Panorama z Palucha na Góry Kamienne

Borowa widziana z Palucha

Po powrocie z platformy pod wiatę turystyczną kontynuuj wędrówkę za zielonymi znakami.

Rozstaje szlaków na przełęczy Rosochatka

Po kwadransie spokojnego marszu lasem dojdziesz do skrzyżowania szlaków na przełęczy Rosochatka. Możesz tu wybrać jeden z dwóch wariantów dalszej trasy na Chełmiec.

Pierwszy wariant oznacza skręcenie w lewo i dalszą wędrówkę wzdłuż zielonych znaków i Drogi Krzyżowej Górniczego Trudu. Ta opcja oznacza 40 minut wędrówki łagodnej, lecz ubogiej w punkty widokowe.

Polecam ją na powrót, jeśli nie chcesz wracać w całości po swoich śladach. A w drodze na szczyt idź na wprost za żółtymi znakami. Te już po 30 minutach doprowadzą cię na Chełmiec.

Co więcej, niedaleko szczytu znajduje się całkiem ładny punkt widokowy. Widać z niego domy i budynki przemysłowe Wałbrzycha leżące na tle tzw. Gór Czarnych.

Borowa i Góry Czarne. W tle Góry Sowie

Góry Czarne to fragment Gór Wałbrzyskich obejmujący ich najwyższe szczyty – na czele z Borową. Duże wrażenie robi jej północny stok, który niezwykle stromo opada ku Przełęczy Koziej.

Kompleks przemysłowy w Wałbrzychu na tle Borowej i Gór Czarnych widziany na żółtym szlaku spod wierzchołka Chełmca

Na lewo od Gór Czarnych i za nimi wznoszą się odleglejsze Góry Sowie. Bardzo dobrze widać ich najwyższy szczyt – Wielką Sowę.

Niedźwiadki w Górach Wałbrzyskich na tle Wielkiej Sowy (Góry Sowie)

Jeszcze bardziej na lewo i jeszcze dalej – hen, za Równiną Świdnicką krajobraz jest zdominowany przez Ślężę i inne kopuły Masywu Ślęży.

Wałbrzych na tle Gór Wałbrzyskich i Pogórza Wałbrzyskiego. W tle Masyw Ślęży

Warto nasycić oczy tym widokiem, gdyż kawałek dalej rozpocznie się podejście na szczyt Chełmca. Strome, ale na szczęście dość krótkie. Stromizna skończy się po wyjściu na łagodną drogę, którą wiedzie zielony szlak. To nim będziesz wracać w ramach opisywanej pętli.

Atrakcje szczytu poznasz tutaj: Chełmiec – szczyt.

Powrót do Boguszowa-Gorców

W drodze powrotnej wybierz zielony szlak. Doprowadzi cię aż do Boguszowa-Gorców – cały czas wygodną, szeroką i łagodną drogą.

Pierwszy odcinek drogi powrotnej to 25-minutowe zejście z powrotem na Rosochatkę (tutaj sugerowałem opuszczenie zielonego szlaku na rzecz żółtego w drodze na szczyt). Zielony szlak poprowadzi cię nieopodal zalesionego Chełmca Małego (776 m n.p.m.) oraz przez kilka ominiętych przez ciebie kapliczek Drogi Krzyżowej Górniczego Trudu.

Droga Krzyżowa Górniczego Trudu: Stacja 11 – Bolesne Gwoździe

Ponadto nieopodal szczytu są miejsca oferujące prześwity na Góry Czarne i Borową. Po wizycie na wieży widokowej na Chełmcu te raczej nie zrobią już jednak na tobie wrażenia.

Chełmiec: Widok na Wałbrzych na tle Gór Czarnych i Borowej

Z Rosochatki czeka cię jeszcze 25 minut zejścia do parkingu na ul. Kusocińskiego w Boguszowie-Gorcach. Będziesz wracał wśród krajobrazów znanych ci z wędrówki na szczyt.

Chełmiec ze Szczawna-Zdroju niebieskim szlakiem

Niedługi, acz bardzo intensywny wariant wejścia na Chełmiec. Polecany dla osób, które nie obawiają się trwającej około godziny bardzo stromej wspinaczki. Mniej ciekawy widokowo.

Po drodze maleńki staw w lesie, nieopodal którego znajduje się nieczynna sztolnia Gustav.

Chełmiec z Wałbrzycha żółtym szlakiem

Alternatywna trasa na Chełmiec żółtym szlakiem z Wałbrzycha. Dłuższa, acz zdecydowanie łagodniejsza niż niebieski szlak ze Szczawna-Zdroju. Po drodze miniesz dwa stawy w lesie. Te podejście nie jest tak ciekawe widokowo, jak szlak z Boguszowa-Gorców, ale widoki ze szczytu będą te same.

Jeśli nie chcesz wracać w całości po swoich śladach, możesz zejść ze szczytu szlakiem zielonym, a następnie czarnym. Dopiero u stóp Chełmca skręcisz za żółtymi znakami.
Trasa: Biały Kamień – Chełmiec | mapa-turystyczna.pl

Jako początek szlaku zaznaczyłem przystanek autobusowy Andersa – Ludowa. Zmotoryzowani znajdą w okolicy liczne miejsca do zaparkowania samochodu.

Opcjonalnie: Harcówka i wieża widokowa w Wałbrzychu

Miłośnicy atrakcji miejskich mogą rozpocząć trasę w centrum Wałbrzycha. Dzięki temu przejdziesz też obok Restauracji Harcówka (dawniej: Dom Wycieczkowy PTTK “Harcówka”) i będziesz miał możliwość wejścia na znajdującą się nieco powyżej niej nową wieżę widokową (wstęp płatny).

“Harcówka” od frontu

Warto, gdyż z jej szczytu rozpościerają się przepiękne widoki na leżący w dole Wałbrzych oraz otaczające go szczyty Gór Wałbrzyskich – w tym najwyższą Borową i cel tej trasy – Chełmiec. Widok obejmuje też Góry Kamienne.

Widok na Masyw Trójgarbu

Widok na Góry Czarne (z lewej) i na Góry Kamienne (najdalsze szczyty wystające zza zalesionych Gór Wałbrzyskich)

Widok na Chełmiec

Widok (od lewej) na Wołowiec, Kozioł, Borową w Górach Wałbrzyskich

Widok na Wzgórze Gedymina

Za wieżą widokową szlak wiedzie przez Park Miejski im. Jana III Sobieskiego, następnie długo przez miasto.

Odcinek z centrum Wałbrzycha do dzielnicy Biały Kamień, tj. do początku trasy, jaką pokazuję na mapce, to dodatkowe 4 km i ok. 1h marszu. Nie licząc potencjalnej przerwy na wieży widokowej w Wałbrzychu.

Parking na Chełmiec

Parking na Chełmiec znajdziesz przy każdym popularnym szlaku na ten szczyt:

• zielonym z Boguszowa-Gorców: wybierz parking przy ul. Kusocińskiego, by rozpocząć trasę nieco za ostatnimi zabudowaniami.
  (link do Google Maps: 50.76143070802481, 16.204034633898548).Alternatywą są parkingi w centrum Boguszowa-Gorców, np. przy placu Odrodzenia.
  (link do Google Maps: 50.75656843226879, 16.204270125325472);
• żółtym z Wałbrzycha: parking przy boisku na ul. Ratuszowej znajduje się przy szlaku i blisko skraju miasta.
  (link do Google Maps: 50.78264425075553, 16.249487960184194).W centrum zaparkujesz m.in. na Rynku lub przy ul. Rycerskiej;
  (link do Google Maps dla Rynku: 50.76593805975353, 16.282343968279395 i dla parkingu na ul. Rycerskiej: 50.766433829773476, 16.281027432512847);
• niebieskim ze Szczawna-Zdroju: na samej granicy z Obszarem Chronionego Krajobrazu Kopuły Chełmca leży parking przy ul. Baczyńskiego.
  (link do Google Maps: 50.790436588870854, 16.230377750656686).Osoby startujące z centrum mogą pozostawić samochód przy ul. Zacisze.
  (link do Google Maps: 50.80044661404674, 16.253056305660767);
• zielonym z Lubomina: tu najlepiej zaparkować na jednym z parkingów przy ul. Głównej – np. nieopodal tutejszego kościoła.
  (link do Google Maps: 50.80382323221746, 16.195834899705137).

Chełmiec – pieczątka

Pieczątka na szczycie Chełmca jest dostępna przy wejściu do wieży widokowej – zarówno wewnątrz jak i wewnątrz budynku.

Dlatego pieczątkę zdobędziesz również w dni, w które wieża jest zamknięta.

Jeśli chodzi o punkty startowe szlaków na Chełmiec, to pieczątkę zdobędziesz w:

• wielu miejscach w Wałbrzychu – np. w hotelu Aqua Zdrój przy ul. Ratuszowej 6;
• Szczawnie-Zdroju – np. w Pijalni wód mineralnych w Parku Zdrojowym;
• trudniej może być w Lubominie, ale spróbuj w tutejszym sklepie;
• Boguszowie-Gorcach – np. w Urzędzie Miejskim na Rynku, w Miejskiej Bibliotece Publicznej lub w budynku Straży Miejskiej na parterze.

Chełmiec czy Borowa

Chełmiec czy Borowa – który ze szczytów jest najwyższy w Górach Wałbrzyskich? To Borowa (853 m n.p.m.).

Wciąż można jednak spotkać się ze starymi źródłami, które jako najwyższy podają Chełmiec z wysokością 869 m n.p.m.

Ten pomiar był jednak błędny, gdyż z jakiegoś powodu wykonano go z poziomu… wierzchołka wieży widokowej na Chełmcu.

Mierzony poprawnie Chełmiec liczy sobie 850 m n.p.m. – o 3 metry mniej niż Borowa.

Chełmiec zimą

Chełmiec zimą najlepiej zdobyć zielonym szlakiem z Boguszowa-Gorców. Jest krótki i przede wszystkim łagodny – w przeciwieństwie do alternatywnych tras.
Jeśli jednak zdecydujesz się na inny szlak – zwłaszcza niebieski ze Szczawna-Zdroju lub zielony z Lubomina – to koniecznie weź ze sobą raczki.
Zdobywając Chełmiec tymi szlakami, bądź gotowy na dłuższe podejścia stokiem o średnim nachyleniu sięgającym nawet 50%!

Spis treści

1. Chełmiec wysokość
2. Chełmiec szczyt
   • Chełmiec wieża
     • Chełmiec widoki
     • Chełmiec wieża widokowa godziny otwarcia
   • Nadajnik Chełmiec
   • Chełmiec krzyż
3. Chełmiec szlaki
   • Chełmiec najkrótszy szlak
   • Chełmiec ze Szczawna-Zdroju
   • Chełmiec z Wałbrzycha
4. Parking na Chełmiec
5. Chełmiec pieczątka
6. Chełmiec czy Borowa
7. Chełmiec zimą
8. Chełmiec – galeria zdjęć
9. Chełmiec – podpisane panoramy

Bibliografia

¹Krystian Kozioł, Maciuk Kamil. New Heights of the Highest Peaks of Polish Mountain Ranges”. “Remote Sensing”. 12 (9), s. 1446, 2020.